Hieronder een open brief van Wilbert van Walstijn aan Kees ’t Hart (en Maarten ’t Hart) naar aanleiding van hun brieven over Vestdijk, gebundeld in De toetssteen.
De reactie van Kees ’t Hart is hieraan toegevoegd.
Open brief over De Toetssteen (pdf)
HT, 12 april 2021
De nadruk op de fraaie ‘krankzinnige zinnen’ die Vestdijk ‘zomaar uit zijn mouw schudde’ is vanuit ‘werkplaatsperspectief’ begrijpelijk, maar onvoldoende om zijn oeuvre blijvend te beademen. Dit betoogt Jeroen Vullings in Elseviers Weekblad van 10 april over de verschenen briefwisseling tussen Maarten en Kees ’t Hart. Zij schrijven heerlijk over hun literaire maat der dingen, Simon Vestdijk. Maar hun briefwisseling gebundeld in De toetssteen zal geen Vestdijk-revival inluiden. Daarvoor is hun correspondentie te zeer ‘manna voor de laatst overgebleven vestdijkianen.’ Daar is Sylvia Witteman er een van die dan ook hartelijk verwelkomd wordt. Vestdijks verrassende en geestige zinnen vormen, volgens Vullings niet Vestdijks essentie, want zij ‘waren geen doel, maar een middel.’ Bij Vestdijk, een schrijver ‘boven in het pantheon ontkom je voor nader begrip niet aan duiding, aan een weidse blik.’
Jeroen Vullings, ‘Onder vestdijkianen’, Elseviers Weekblad, 10 april 2021
WvW, 10 april 2021
Binnenkort wordt de zoon van de schrijvende moeder Sylvia Witteman ondervraagd over de negen Nederlandse romans die hij heeft gelezen. Het eindexamen komt angstig dichterbij en zoonlief gaat bij zijn moeder te rade. Het gaat over ‘stromingen’: De waterman van Van Schendel? En: Mijn zuster de negerin van Cola Debrot? In welke literaire stromingen passen deze romans? Sylvia slaat aan het googlen. Cola Debrot zelf noemde het ‘romantisch realisme’, waarop de vraag volgde: ‘Wat zijn daar de kenmerken van? Hebben we in de Nederlandse literatuur wel echte romantici, peinst Sylvia. Dan maar Ivoren wachters. Dat boek kent moeder ‘zowat uit haar hoofd’, maar weer slaat zij aan het peinzen. Naturalisme? Deels…nieuwe zakelijkheid…? Maar je kunt Vestdijk toch niet met Bordewijk over een kam scheren? Of… De zoon kijkt haar glazig aan, teleurgesteld want moeder heeft toch Nederlands gestudeerd. Dan zegt zij gauw: ‘Ivoren wachters is een psychologische roman.’ De zoon had al besloten het aan een meisje uit de klas te gaan vragen: ‘Zie je wel, jij weet het allemaal óók niet’, hoonde hij en voegde nog toe ‘Jij leest gewoon voor je plezier’.
‘Stroming’, column Sylvia Witteman, Volkskrant 10 april 2021
WvW, 10 april 2021
Het was een hoogtepunt tijdens de herdenking van de vijftigste sterfdag van Vestdijk, de bijeenkomst op zondag 27 maart in het Haagse Theater aan het Spui. Te volgen via livestream. Een krachtig eerbetoon in woord en met muzikale omlijsting door het voor deze gelegenheid omgedoopte ‘Vestdijkkwartet’ (alias Residentiekwartet). De bezielende leiding was in handen van Kees ’t Hart, die de andere vestdijkfans introduceerde. Afgewisseld door muziek uit Vestdijks roman De koperen tuin. Dat kon niet missen: de Stars and Stripes, het ‘volkslied van de liefde’ tussen Nol en Trix en fragmenten uit de opera Carmen in de roman opgevoerd door dirigent Cuperus.
Kees ’t Hart liet niet na Vestdijk neer te zetten als een magisch schrijver. Hij deed dat aan de hand van de openingsscene uit De koperen tuin waarin een binnenvliegende bal de roman in gang zet. Volgens Kees ’t Hart draait het bij Vestdijk veelal uit op een omschrijving met omcirkelende raadselachtige zinnen die de magie in werking zetten.
Schrijfster Marja Pruis zette in op de Anton Wachterromans. Alles wat Vestdijk tot Vestdijk maakt zit daar in. Veel plezier beleeft zij aan de precieze persoonsbeschrijvingen van de verpleegsters waarop Anton verliefd wordt. Eigenlijk steeds een beschrijving van ‘ziektegevallen’, want aan iedereen is wat loos. Lang geleden stelde zij een Wie is wie in de Anton Wachterreeks samen, waarin meer dan 200 honderd personages worden samengevat.
Peter Buwalda roemde Vestdijk als een stilistisch mirakel. Hij had net zijn 22ste Vestdijk gelezen: De ziener; een boek dat hij zeker in zijn top tien zou opnemen. Maar wie weet wat er nog meer komt… Niet alles van Vestdijk haalt die hoge kwaliteit, maar toch heeft elk boek wel wat bijzonders te bieden. Als voorbeeld noemde hij De held van Temesa, dat vaak genoemd wordt als meesterwerk. Hij vindt het een mindere roman, maar het gekke is dat hij hem nu toch wel de Librisprijs zou geven.
Dick Vestdijk verraste met de keuze van drie gedichten die hij voorlas. Twee gedichten over ‘Vestdijksteden’. De eerste over Amsterdam met de fraaie dichtregel: Wij blaad’ren in de grachten als in boeken. En het tweede over zijn Stad aan de wadden. Het derde nagelaten gedicht koos Dick ‘vanwege de actualiteit’ met het oog op Amelisweerd, klimaatcrisis, vergroening en behoud van natuur. Het gedicht Fragment is bijzonder fraai en begint zo:
Het is een levend wezen, ieder bosch
Het leeft, ook als een deel, een helft ervan
Gerooid wordt en met villa’s wordt uitgedost
In de top tien van hoogleraar moderne literatuur Jacqueline Bel staat Else Böhler, Duits dienstmeisje. Zij prijst deze roman aan vanwege het standsverschil en machtsverschil tussen beide hoofdpersomen. Johan, student rechten en Else Duits dienstmeisje waarvan er in de jaren twintig van de vorige eeuw velen naar Nederland waren gevlucht. Er zijn twee omstandigheden waardoor het stands- en machtsverschil tussen beide geëffend, zo niet omgekeerd wordt. Johan moet zich bedienen van het Duits en is verliefd op Else. De eigenzinnige Else toont op beslissende momenten haar onafhankelijkheid.
Alfred Birney ten slotte had zich verbaasd dat bij de uitbraak van de corona-epidemie niet Vestdijks Het veer in de top tien verscheen, maar wel het saaie De pest van Camus. Hij las voor uit die Franse roman en zette een fraai fragment uit Vestdijks novelle daar tegenover. Hij had een advies voor het CPNB voor de komende actie Nederland leest…: Geef alle Nederlanders dit boek cadeau!
WvW, 30 maart 2021
Veel aandacht in de pers voor de 50-ste sterfdag van Vestdijk en recente boeken.
Hieronder een overzicht van artikelen in de landelijke dagbladen:
Trouw
Vestdijks ‘fatsoensrakkers’ en ‘ivoren wachters’
Ton den Boon, 25-03-2021
Simon Vestdijk was voor zijn tijd best ‘woke’
Ally Smid, 22-03-2021
Biedt de heruitgave van Vestdijks vergeten homoroman een ander perspectief op de schrijver?
Jann Ruyters, 21-03-2021
Vestdijk niet lezen, dan moet je toch wel stapelgek zijn
Stijn Fens 20-03-2021
Volkskrant
Onno Blom, 26-03-2021
NRC
Joyce Roodnat , 25-03-2021
AD
Richard Hoving, 20-03-2021
HT, 28 maart 2021
Noordhollands Dagblad
‘Vestdijkkroniek is het bindmiddel’
Ruud Kersten, 20-03-2021
HT, 6 april 2021