Vestdijkkring

De herdenking van de tiende sterfdag van Harry Mulisch heeft veel los gemaakt. Over de schrijver zelf, maar ook over het bestaan van ‘de grote drie’. Waren zij ieder wel zo groot als zij voor zich claimden? Veel uiteenlopende reacties waren te horen en te zien in alle media: Mulisch draaide zich om in zijn graf (Althuisius), De leden van de Herenclub kwamen voorbij in het mausoleum (Max Pam), De grote drie is een nostalgisch, mannelijk concept (Sander Bax). Op sociale media was het ook raak: wie heeft dat begrip grote drie bedacht? Er werden lijstjes geproduceerd met alternatieven voor de drie. Vestdijk kwam hierop enkele keren voor, maar in reactie daarop door anderen weer afgeserveerd. In een ingezonden brief in Trouw schreef Gerrit Manenschijn over Mulisch: ‘Hij bleef als schrijver ver achter bij iemand als Vestdijk. Een ijdeltuit kan nu eenmaal geen groot schrijver zijn.’ Zonder meer schokkend is de studente Nederlands die in het programma Nieuwsuur zei de grote drie niet meer te lezen, omdat in hun werk geen vrouwen voorkomen en als zij er wel in voorkomen die vrouwen heel anders praten dan de vrouwen van nu. Dit ‘hier-en-nu-argument’ is de doodsteek voor literatuur, en alle cultuurhistorie. Iets dergelijks heb ik ook schrijfster Nina Weijers eens horen verkondigen over Vestdijk.  Dan toch liever het eerlijke antwoord van influencer Famke Louise die in het programma M zei dat ze niet van lezen hield.

WvW, 30 oktober 2020

Criticus Rob Schouten houdt van precieze en geduldige tekening van karakters en handelingen. Dat is op te maken uit zijn bespreking van het vierde deel van de cyclus over Ewout Meyster door Wessel te Gussinklo. Ook in het vierde deel als Meyster Op weg is naar De Harz, behoort dit personage tot ‘dat exclusieve kringetje’ van personages dat je als lezer ‘zo goed leert kennen, dat ze je vertrouwd worden, haast als vrienden.’  Schouten doelt op Anton Wachter, Kees de jongen en Albert Egberts. Hij overweegt nog Eline Vere maar zij valt af, bij Schouten zijn het mannen.

Voorafgaand in dezelfde Verdieping van Trouw (10/11 oktober) houdt Maaike Meijer zich bezig met ‘De eeuwige prijzenkloof’ tussen mannen en vrouwen. Zij schrijft verontwaardigd over dat voor de komende Boekenbon Literatuurprijs ‘weer maar één vrouwelijke auteur is genomineerd.’ Twee keer in haar essay valt ze erover dat Uit het leven van een hond van Sander Kollaard de afgelopen keer is verkozen boven Vallen is als vliegen van Manon Uphoff, terwijl de laatste roman ‘door veel lezers en critici hoger gewaardeerd’ is. Volgens Meijer komt dat door ongelijke kansen van vrouwelijke kunstenaars.

Daar ben ik niet zo zeker van. Mogelijk ligt het niet aan de auteur, maar aan de hoofdpersoon. In Uit het leven van een hond is het hoofdpersonage een man; bij Vallen is als vliegen een vrouw. Kan het zijn dat ik daarom de roman van Kollaard hoger aansloeg dan van Uphoff?

WvW, 12 oktober 2020

De Anton Wachterprijs 2020 gaat naar het romandebuut ‘De achtste dag’ van Annemarie Haverkamp. De prijs zal op 7 november worden uitgereikt in Harlingen. Volgens de jury profileert de auteur zich ‘als een auteur die een dilemma of drama verfijnd en subtiel over het voetlicht weet te krijgen.’ De roman gaat over de problemen van een ongeneeslijk zieke vader gedurende acht dagen. Egbert Tol, een timmerman, zorgt sinds de dood van zijn vrouw, voor zijn zwaar gehandicapte zoon. ‘Hij doet dat met liefde, humor en grote vindingrijkheid. Een onmogelijk zwaar thema, merkt de jury op dat ‘beheerst en met groot vakmanschap’ wordt geschilderd, waarbij ‘tederheid en harde werkelijkheid hand in hand gaan.’

WvW, 2 oktober 2020

Doeke Sijens (her)leest en beoordeelt voor Tzum alle historische romans van Vestdijk. In de periode augustus – september besprak hij de drie Griekse romans, achtereenvolgens De verminkte Apollo (18/08), Aktaion onder de sterren (29/08) en De held van Temesa. (19/09). Alle spelen zich af in de Oudheid voor Christus. Bij elkaar zo’n 710 pagina’s literatuur in één maand gelezen en gedetailleerd besproken! De recensent wedijvert hier in snelheid met Vestdijk. De waardering voor het eerst besproken boek is wisselend. De strijd tussen Apollo en Dionysos, hoofdthema in de roman blijft ‘nogal abstract’ en vergt tijd voordat het boek ‘echt toegankelijk’ wordt. Daar staat tegenover dat de beschrijving van het Schip Argo en de scène met de bacchanten ‘virtuoos, intens en overtuigend’ zijn.

Aktaion krijgt een positiever beoordeling. Het is een ‘speels boek’, vooral in de ‘knappe wijze’ waarop het paardmens Cheiron Vestdijk aanleiding geeft tot ‘subtiele psychologische analyses’ van bovennatuur en menselijke natuur. In de situaties aan het hof van Jolkos, de machinaties rond de koning en in de sinistere rol van de oude min leeft de auteur zich volgens Sijens helemaal uit. In het tweede deel verandert de speelse toon bijna ongemerkt in een tragedie, maar ‘het slot is prachtig, vol ingehouden dramatiek’. Er zijn veel ‘passages die blijk geven van het enorme plezier’ van Vestdijk in het herscheppen van deze mythe.

In De held van Temesa draait het om de perikelen die ontstaan als er getwijfeld en gemorreld wordt aan een plaatselijke eredienst, waarbij jaarlijks een meisje geofferd wordt aan de Held Polites. In de bespreking van dit boek geeft Sijens zich het meest bloot in positieve zin. Het is ‘een meeslepende roman, perfect in opbouw en dosering van spanning’. De lezer wordt al ‘snel’ door het verhaal gegrepen. Ook merkt hij op dat Vestdijk bij spannende gedeelten ‘zoals vaak nooit gehaast wordt en aandacht blijft houden voor fantastische of geestige details.’ Uiteindelijk blijkt dat de lezer lang op het verkeerde been is gezet door de zichzelf ‘witwassende’ Plexippos. Hier is Sijens wat mild in zijn oordeel over het gedrag van deze verteller en hoofdpersoon. Vroegere recensenten veroordeelden de priester streng.

WvW, 2 oktober 2020