Vestdijkkring

In de speciale onderwijsuitgave van De Groene Amsterdammer (24 april 2014) onderscheidt Kees ’t Hart ‘lerarenromans’, waarin leerlingen ‘het slachtofferige decor’ vormen, en ‘leerlingenromans’, waarin juist de leraren er niet best vanaf komen. Klassiek model van het tweede type is De tovenaarsleerling, een ballade van Goethe. De leerling maakt er bij afwezigheid van de leraar een potje van. Als de leraar terugkeert, roept de leerling in deemoed: ‘Herr, die Not ist gross!/ Die ich rief, die Geister,/ Werd ich nun nicht los.’ Typisch Goethe, die waarschuwt voor zelfoverschatting en hoogmoed, maar de orde wordt toch hersteld.

Vestdijks Ivoren wachters (1951) is ‘een voortreffelijke leerlingenroman (de beste in Nederland geschreven)  die in de grond Goethe’s model volgt.’  De brillante Philippe Corvage veroorlooft zich ‘te kunnen (en mogen) verheffen boven zijn medeleerlingen, maar ook boven de even bijzondere, maar arrogante nieuwe leraar Nederlands. Hij denkt hem te kunnen overtreffen door indruk te maken op de verloofde van de leraar. Het loopt helemaal mis, met dit verschil dat de orde, zoals in het gedicht van Goethe niet hersteld wordt, maar verder ontwricht raakt. De scholier wordt vermoord en tussen de leraar en zijn verloofde komt het tot een breuk. Corvage gaat niet alleen ten onder aan zijn zelfoverschatting, Vestdijk schetst ook met gevoel het kleinburgerlijke milieu waarin hij opgroeit en waaraan hij zich vergeefs probeert te ontworstelen.’

WH/WvW, 12 mei 2014

Voor een grootse viering van zijn 400ste sterfdag (7 april 1614) is er in Spanje veel nieuw onderzoek verricht naar die onbekende, mysterieuze, in Venetië en Rome opgeleide Griek, die uiteindelijk in Toledo zijn schilderkunsten vertoonde: El Greco. Wat blijkt? Hij was heel iemand anders dan ooit gedacht werd! Javier Docampo van het Prado heeft onderzoek gedaan naar zijn bibliotheek en de 18 duizend woorden die El Greco heeft nagelaten. Conclusie: ‘Waarschijnlijk was El Greco niet zo religieus als vaak werd aangenomen. Hij bezat slechts elf boeken over religie. Van de achttienduizend woorden die hij heeft nagelaten, gaat er niet één over religieuze schilderwerken.’ Toch had hij veel opdrachtgevers voor religieus werk. Maar die begrepen zijn werken niet die tegen de heersende mores van de contrareformatie ingingen, waarna ‘El Greco besloot na verloop van tijd de officiële stellingen van de kerk over te nemen om zijn werk zonder problemen aan de man te brengen.’, aldus Docampo. Een allochtoon die de Spaanse taal onmachtig bleef, al woonde hij er zijn halve leven. Vestdijks vermoeden dat El Greco slachtoffer werd van een onderzoek door de Inquisitie wordt daarmee alleen maar waarschijnlijker.
Bron: de Volkskrant, 2 mei 2014

WvW, 2 mei 2014

Toen Peter Buwalda na zes weken studie Natuurkunde overstapte naar de studie Nederlands werd hij plots bibliofiel als of het een opkomende ziekte was, veeleer dan een geaardheid. Het overkwam hem op 8 november 1990 in Utrecht op de Oude Gracht waar destijds nog De Slegte gevestigd was. Hij stuitte op de volgende nummertjes van S. Vestdijks Verzamelde Romans: 1, 5, 6, 16, 18, 26, 33, 40, 42, 47. ‘En wat roken ze lekker, die winkeldochters. En van die geile kleurtjes ook.’ (Bron: De Volkskrant 25 april 2014)

WvW, 25 april 2014

De maand april is de maand van literaire uitersten geworden. Drie voorvallen:

Om met het belangrijkste te beginnen staan we stil bij het wereldwijde eerbetoon aan de literaire held Gabriël Garcia Marques. Onmiskenbaar een fraaie uiting ten faveure van de literatuur en deze bijzondere beoefenaar daarvan. Kennelijk doet de literatuur er nog toe.

Het tweede voorval met een veel kleiner bereik, is het interview in Schrijven Magazine met Paul Sebes , een bekend literair agent in de Nederlandse provincie van het literaire landschap. Hij verklaart de roman nog niet dood, ‘maar het is in veel gevallen kruimelwerk’. Hij ziet debuten waarvan ‘letterlijk 124 exemplaren worden verkocht. Veel literaire titels lopen niet’.  En denk niet dat dit te wijten is aan de economische crisis, ‘want veelzeggend is dat niet in 2008, het begin van de crisis, maar pas in 2010 knapte de zeepbel in het literaire landschap’.  Kortom geen leuke boodschap voor de literatuur, maar toch een vanuit een beperkt perspectief, namelijk het perspectief van de markt.

Het derde voorval gaat misschien wel over de echte crisis van de literatuur: het betreft het onvermogen om literatuur te genieten. Het internetlezen begint slachtoffers te eisen, zo meldde The Washington Post op grond van Amerikaans onderzoek. Een gedwongen afscheid. Het twitterbrein kan Proust niet meer lezen. Arme Proust, die hier tot een negatief icoon dreigt uit te groeien voor onleesbare literatuur. Het debuut van  Jelle Noorman zinspeelt er ook al op:  Geen tijd voor Proust. Maar u voelt het al aankomen: dat is pas de échte crisis, want Proust kan makkelijk voor andere  literaire helden worden ingeruild. Ja, ook Vestdijk.

WvW, 24 april 2014

Beluister hier het interview met Jelle Noorman op de site van Atlas Contact

Arie Storm bespreekt in Het Parool van 10 april Privédomein van Ingrid Hoogervorst, waarin zij ‘wraak neemt op haar ex, de schrijver Atte Jongstra’. Ingrid Hoogervorst noemt het boek zelf ‘een rouwroman’, waarin zij nergens de naam van haar voormalige echtgenoot noemt. Storm kan het boek maar matig waarderen omdat het ‘geen fictie’ wil worden, het is ‘een staaltje van wraakliteratuur’. Daar zijn meer voorbeelden van: ‘Natuurlijk nemen schrijvers wraak. Ze nemen wraak op de werkelijkheid, op het leven en op het gedrag van (ex)geliefden. Wat in de werkelijkheid niet is gelukt, kan tenslotte wel lukken in fictie.

Die wraak kan een tikkeltje kinderachtig zijn. Zo figureert de literatuurcriticus Anton van Duinkerken als een gefossiliseerde brontosaurus uit een voorhistorisch tijdperk  in de roman De god denkbaar denkbaar de god van Willem Frederik Hermans en werd Simon Vestdijk als weifelende aspirant-katholiek Onno Z. tamelijk bespottelijk neergezet in Moeder en zoon van Gerard Reve.’

Vestdijk schreef De schandalen, waarin hij zelf ook afrekende met personen uit zijn naaste omgeving. 

WvW, 12 april 2014