Vestdijkkring

Daar kijk je toch van op! In de NRC (15 februari) beweert dichter en criticus Alkema dat astrologie weer in is onder hoogopgeleide randstedelijke vrouwen en ook in de lhbti-scene. Het werkt statusverhogend onder de millennials. Astrologie-accounts hebben honderdduizenden volgers. De achtergrond hiervan zou gelegen zijn in de behoefte aan ‘orde in de chaos’, want het is zo helder als de stand van de sterren je leven voorspelt. Een geslaagd leven staat in de sterren, maar ook een mislukt leven en dan heb je een excuus. Maar is dat wel zo? Simon Vestdijk schaamde zich eigenlijk voor zijn astrologie-fascinatie. Hij nam een kloek besluit en onderzocht de wetenschappelijke pretentie van de astrologie. In Astrologie en wetenschap deed hij kond van zijn bevindingen: astrologie is geen wetenschap, maar een geloof. En geloof is onuitroeibaar, ook voor hemzelf: hij bleef horoscopen trekken…

WvW, 15 februari 2020

Peter Buwalda heeft een probleem: er zijn schrijvers die ‘onbegrijpelijk veel publiceren en je hebt schrijvers die ‘het rustiger aandoen.’ Het gekke is dat: ‘Erg veel boeken fascineert, erg weinig boeken ook’. Zelf vindt hij de eerste types ‘bedrukkender, de zogezegd ontremden, de Balzacs, de Trollopes, de Vestdijks. Hij verdenkt de laatstgenoemde ervan expres de periode waarin hij aan de roman had geschreven onderaan te noteren, ‘om het in te wrijven.’ Die veronderstelling is niet zo gek, want had Vestdijk niet gezegd dat je van schrijven niet zo moe werd, omdat je erbij kan blijven zitten?

Van de schrijvers die het rustiger aandeden, bespreekt Buwalda de tragiek van Truman Capote die de verschijning van zijn geplande magnum opus Answered Prayers steeds moest uitstellen. Begin 1968 had het zullen verschijnen,   het werd uitgesteld tot 1973, 1975 en toen hij in 1984 stierf  was er Wham! Niet de band, maar ook niet het boek. (Volkskrant, 14 februari). Het had een enorme Proustiaanse tell all moeten worden.

‘Iedere tijd heeft z’n eigen snelheidsduivel’; ook in ons land. Buwalda noemt geen naam, maar verklapt wel dat hij even oud is als hijzelf. Schreef tot voor enige tijd in deze krant ‘elke dag op de voorpagina ‘voetnoten’, zes stuks per week. Nu niet meer, maar wel op zijn instagram, vandaag nummertje 433.’

WvW, 14 februari 2020

Tot de Bevrijdingsdag bespreekt Letter&Geest elke week een oorlogsklassieker. Op 1 februari is dat Pastorale 1943 van Simon Vestdijk. Deze roman was een riskante onderneming, volgens Rob Schouten, want Vestdijk schreef de roman ‘heet van de naald’ in 1945; verscheen als feuilleton in 1946 en in 1948 als boek. Vestdijk geeft ‘een relativerende kijk op de dan nog heilige illegaliteit’ als eerste grote schrijver. Later zou W.F. Hermans volgen met De donkere kamer van Damocles, dat eveneens niet vrij was van een kritische blik op ’s lands oorlogsverleden. In Pastorale 1943 is alles dubbelzinnig. Al kreeg de auteur er een literaire prijs voor, het duurde tot 1966 eer er een tweede druk verscheen. Het beeld van de ‘knullige helden’ is hem kennelijk niet in dank afgenomen. Toch is Vestdijks kritische blik salonfähig geworden, want de geschiedenis leerde dat het niet allemaal heldendom was wat er blonk in ons land. Schouten: ‘Zijn roman is daarmee in zekere zin de, zeer vroege, kraamkamer van de grijs-discussie, het is het eerste literaire werk dat de ethische stellingnames rond de Tweede Wereldoorlog in twijfel zou trekken (…).’

WvW, 1 februari 2020