Rob Schouten schrijft in Trouw van 19 oktober:
‘Er bestaat een hardnekkige gedachte dat poëzie en muziek aan elkaar verwant zijn. Vestdijk vond daarentegen van niet, ze vermijden elkaar juist omdat die verwantschap zo op de loer ligt. Poëzie heeft eerder iets met schilderkunst, plastiek meende hij. Ikzelf wantrouw grote waarheden over poëzie (en over elke kunst) maar dat poëzie verre van een talige vorm van muziek is, geloof ik met Vestdijk.’
LW, 23 oktober 2024
Hoeveel mooier kan het zijn dat je op de 126e geboortedag van je favoriete schrijver een dergelijke bijeenkomst hebt? Op een historische plek, want Simon Vestdijk bracht in de toenmalige Polizeigefängnis Scheveningen bijna zes weken in gevangenschap door: van 24 januari tot 26 februari 1943, cel 412. Deze strafgevangenis had tijdens de Duitse bezetting de geuzennaam ‘Oranjehotel’. Het Herinneringscentrum Het Oranjehotel is nu een onderdeel van de huidige Scheveningse gevangenis, samen met onder andere de gevangenis van de Verenigde Naties.
Het maximaal toegestane aantal van 35 bezoekers was snel gehaald. In zijn welkomstwoord ging voorzitter van de Vestdijkkring Hans van Velzen uiteraard in op het verblijf van Vestdijk hier. In romanvorm heeft hij deze ervaringen verwerkt in Pastorale 1943. Daarnaast heeft Vestdijk op 9 december 1945 een voordracht gehouden over de gevangenishoofdstukken uit deze roman. Uit de bewaard gebleven voordracht las secretaris Roel Jonker een aantal fragmenten voor. Daarna vertelde directeur Anke van der Laan over het Herinneringscentrum zoals dat sinds 2019 functioneert.
Natuurlijk was het echte ‘hoogtepunt’ van de bijeenkomst de bezichtiging van het Oranjehotel. Nog slechts één cel, Doodencel 601, is in de oorspronkelijke staat van die oorlogsjaren te zien. En je schrikt van de grootte, en het besef dat men daar soms maanden doorbracht, meestal met meerdere mensen, verdacht van zwendel of verzet. Maar ook Joden, Roma en Sinti zaten daar in afwachting van hun meestal bittere lot. Meer dan 25.000 mensen hebben in het Oranjehotel vastgezeten; van circa 5000 mensen is bekend wie dat waren. Zeker 250 gevangenen zijn geëxecuteerd op de Waalsdorpervlakte.
Na de oorlog heeft de gevangenis nog tot 2009 gefunctioneerd; toen is het gebouw gesloten vanwege onveiligheid (brandgevaar).
In zijn uitputtende boek Het Oranjehotel (2019), door Bas von Benda-Beckmann, zo vertelt Vestdijkkenner Wilbert van Walstijn, stelt de auteur dat hij geen schrijver kent die zó goed de sfeer van het Oranjehotel heeft beschreven als Simon Vestdijk. Voor de leden van de Vestdijkkring is dat op zich geen verrassing; het geeft aan hoe intensief Vestdijk zijn gedwongen verblijf heeft ervaren.
Een uitgebreider verslag van deze zeer bijzondere en indrukwekkende bijeenkomst verschijnt in Vestdijkkroniek 145, in maart 2025.
LW, 22 oktober 2024