Een zwak voor Vestdijks ´schandaalroman´

Het is niet voor het eerst dat Sylvia Witteman in haar Sir Edmund-column (19-05) aandacht besteedt aan Vestdijk. Zij herlas alle Anton Wachter-romans –‘en ook dat was leuk’- met een zwak voor deel 6: De vrije vogel en zijn kooien. Bij verschijning in 1958 een ‘schandaalroman’. De 19-jarige medicijnstudent Anton vrijt met twee zussen tegelijk, beiden zijn hospita, beiden in de dertig, thuis op Overtoom 128. Fietje (‘het kleine kreng’) en Clasina (met ‘eierdooierogen’) stemmen in met de driehoeksverhouding. Waarom doen ze dat, vraagt Witteman zich af? In 1920, het jaar waarin de roman zich afspeelt, was er geen seksuele vrijheid, maar ook de dames wilden wel seks. Dat moest dan wel stiekem gebeuren en met een inwonend, lompe egocentrische student was dat een ‘onopvallende optie’. Standsverschil leidde ertoe dat Anton zelfs Fietje, van wie Anton echt hield, toch liet vallen. Sylvia slaakt dan een scheldwoord.

WvW, 19 mei 2018


Empathie goed voor arts en patiënt

Een patiënt die zich begrepen voelt herstelt sneller. Kan een arts leren zich beter in te leven? Volgens de emiritus hoogleraar Ad Kaptein is dat mogelijk door literaire werken te lezen. Hij bespreekt in ‘Helende woorden – romans over ziek-zijn’ bekende literaire werken over ziekte en ziek zijn. De bundel is een pleidooi voor empathie in de geneeskunde.

Kaptein, medisch psycholoog, behandelt in korte hoofdstukken 26 romans waarin auteurs zich inleven in zieke mensen. Het gaat om klassiekers zoals Solzjenitsyn  met Kankerpaviljoen en van Vestdijk Ivoren Wachters; Glastra van Loon is vertegenwoordigd met De Passievrucht. Andere romans die binnen het thema vallen ontbreken, zoals De Toverberg van Thomas Mann, De Pest van Albert Camus en ook Komt een vrouw bij de dokter van Kluun, liet Kaptein bewust weg: té voor de hand liggend. De roman van Kluun vond hij in literair opzicht niet goed genoeg. Zijn keuze werd ook beïnvloed door de aansluiting bij ziekten waarvoor het LUMC behandelafdelingen kent. De hoofdstukken zijn eerder in Cicero verschenen, het voormalig magazine van het Leidse academisch ziekenhuis.

WvW, 18 mei 2018


Een unieke verzameling

Ineens waren daar op 5 mei acht foto´s in mijn mailbox. Zonder enige toelichting, behalve dat Mr. P.C.M. van Schijndel, advocaat, de afzender was. Het ging om handgeschreven opdrachten van Vestdijk voor Ans, waarvan één uit Sint Michielsgestel (26-6-’42) ‘van Simon, in penibele omstandigheden!’, één aan Theun de Vries in een fraaie druk van Werkman, en zelfs twee opdrachten in Das Fünfte Siegel, een ‘Voor Vader van Simon’ (27-12-’39), maar doorgestreept en nieuw toegevoegd ‘Später für Antonia Grassl’ (sept.’58); verder nog een afbeelding van de door de Duitsers uit de handel verbannen Muiterij tegen het etmaal, eerste deel Proza. Ik legde bij het zien van de foto´s het verband met de 4-5 mei vieringen, ofschoon er ook nog andere waren, zoals een opdracht in Vrouwendienst ‘Voor Nol, met excuses, Simon’ (6-1-’62) en zelfs een handgeschreven opdracht in de bundel ‘Meisje’ van Gerrit Achterberg: ‘Voor S. Vestdijk in groote vereering’.

Uit nader contact blijkt dat Peter van Schijndel verzamelaar is van Vestdijk. Op 1 mei was hij de gelukkige eigenaar geworden van 30 bladen typoscript van Thanatos aan banden. In sommige gedichten zijn nog wijzigingen aangebracht. Gekocht van André Swertz, die ze verkocht in opdracht van de erven van Herman Passchier. Van Schijndel, sinds 2005 lid van de Vestdijkkring, kijkt regelmatig op de Vestdijkbeeldbank en het leek hem leuk wanneer daar foto’s aan kunnen worden toegevoegd. Toestemming dus om de ontvangen foto’s op de beeldbank te plaatsen, en hij zond nog tal van foto’s na.

Toeval kan het welhaast niet zijn dat de eerste foto’s binnenliepen op Bevrijdingsdag, want de eerste kennismaking van Van Schijndel met Vestdijk was de roman Bevrijdingsfeest. Tijdens de ontmoeting bij hem thuis in Delft worden mijn verwachtingen nog ruimschoots overtroffen na het betreden van de met boekenkasten beklede kamer. Allerlei bijzondere uitgaven –al dan niet met handtekeningen en opdrachten- worden van de planken gelicht. Onmiddellijk wordt duidelijk dat deze verzamelaar zijn passie breed en ruimhartig en geduldig uitleeft. Zo krijg ik de Russische vertaling te zien van Pastorale 1943, met op de kaft Simon Vestdijk in cyrillisch schrift. Dat is al mooi, maar echt verbazingwekkend is de vertaling van vertaalwerk van Vestdijk in het Indonesisch! Het gaat om een keuze uit de door Vestdijk vertaalde ‘Verhalen van de zee’ door een vertaler omgezet naar het Indonesisch.

Nog niet bekomen van de ene na de andere verbazing attendeert Van Schijndel mij op een kist en een stoel die in de kamer staan. De kist blijkt de hutkoffer te zijn van de ouders van Vestdijk. Het label ‘Mevrouw S. Vestdijk’ is nog net leesbaar is. De stoel blijkt ‘de telefoonstoel’ te zijn die thuis bij Vestdijk in Doorn in de gang stond. Jaap Zwaan, de tuinman van Vestdijk in Doorn, had ze beide bij een opruiming in bezit gekregen.

 

We sluiten af met een ingediend bezwaarschrift van Vestdijk (2-9-56) tegen de voorgenomen bouw van een villa in de Torenlaan. Vestdijk is gesteld op rust, maar het wordt niet gehonoreerd! Van Schijndel zal nog wat foto’s nasturen voor de Beeldbank! Houd die de komende tijd maar in de gaten als u zich ook wilt laten verrassen…

WvW, 12 mei 2018


Antiquarisch aanbod

In Nieuwsbrief 784 biedt antiquariaat Fokas Holthuis 23 Eliance Pers-uitgaven aan van topauteurs, waaronder Vestdijk. Eliance pers is een belangrijke naoorlogse Nederlandse private persdrukker. Peter Muller is hier de man die in de periode 1968-1980 fraaie uitgaven drukte aanvankelijk op zijn eigen handpers. Fokas Holthuis biedt in de Nieuwsbrief (april 2018) twee titels aan van Vestdijk. Het gaat om het verhaal ‘Deernis met de wegen’ nummer 29 in de Eliance-reeks voor € 35 en om de niet voltooide roman De persconferentie, nummer 23 in de Eliance-reeks. Beide uitgaven verschenen in een oplage van 100 genummerde exemplaren.

WvW, 4 mei 2018


Slapeloosheid en angst

De nieuwste bundeling van essays, dagboekbladen en veldnotities van H.C. ten Berge, Een spreeuw voor Harriët, opent met een hoofdstuk over Simon Vestdijk en Adriaan Roland Holst. Achtergrond voor zijn keuze vormt zijn fascinatie voor het insomniathema in poëzie. De belangstelling ervoor ontstond nadat hij het gedicht ‘The pain of sleep’ gelezen had van Coleridge.

Nu bestaan er ‘diepgaande verschillen’ tussen Holst en Vestdijk; de eerste was een ‘lyrisch-retorische geest’, de tweede beschikte over ‘verbluffend veelzijdige, maar vooral analytische kwaliteiten.’ Wat hen echter bond was de humor èn ‘de eenzame wake’ met ‘haar onaangename bijverschijnselen.’ Slapeloosheid is een ‘negatieve kracht’ die meest gepaard gaat met angst. Angst die zich op velerlei wijze kan manifesteren, maar altijd ‘vreet aan de ziel en de persoonlijkheid doet verkruimelen.’ De literatuur staat er bol van. Ook bij Holst en Vestdijk is het thema ruimschoots aanwezig. Vestdijk schreef er ‘een magistraal boek’ over, Het wezen van de angst waarin hij angst als paradoxale verenkeling munt; Holst spreekt Vestdijk in Swordplay – Wordplay erop aan:

Tel van uw Brein licht ook de rijkste vangst:
het edelst in uw denken blijft uw angst.

Op zijn ziekbed herkent Holst de angst in de ogen van Vestdijk, maar omschrijft deze als ‘een hel van ijs’, tevens de titel van het hoofdstuk.

WvW, 13 april 2018


Kalender:

Warning: Undefined array key "categorie" in /customers/9/c/4/vestdijk.com/httpd.www/wp-content/themes/vestdijk/lib/PWS_Calendar.php on line 62
september 2024
M D W D V Z Z
« aug    
 1
2345678
9101112131415
16171819202122
23242526272829
30  

Categorieën