Maaike Meijer: M. Vasalis. Een biografie G.A. van Oorschot, € 35
Terechtwijzingen aan de beginnende Vasalis
Het is niet overgeleverd waarom de beginnende, jonge Vasalis haar eerste gedichten aan Vestdijk ter beoordeling toestuurde. Feit is dat ze het heeft gedaan. Haar biografe Maaike Meijer veronderstelt dat ‘Kien’, zoals zij haar meestal intiem aanspreekt, het deed omdat ze ook arts was. Zij heeft in Vestdijk een ‘constructieve adviseur’ gevonden, die er niet voor terugdeinsde zich vergaand met haar gedichten te bemoeien. De eerste zending wordt nog uiterst kritisch beoordeeld, ondanks het talent dat Vestdijk onmiddellijk bij haar onderkent. Haar probleem is ‘breedsprakigheid’, te veel aandacht voor ‘rijm’ waardoor er te vaak een toevlucht moet worden genomen tot ‘stoplappen’, zo wijst de kritische lezer Vestdijk haar terecht.
Na een tweede zending is Vestdijk al enthousiaster, maar dit belet hem niet veranderingen aan te brengen in sommige gedichten. Zo wijzigt hij onder andere haar beroemd geworden gedicht ‘De idioot in het bad’. Ook schrapt hij twee slotstrofen in ‘Pension’. Vasalis verwerkt inderdaad verschillende van Vestdijks ingrepen, door hem zelf in een brief aan Greshoff betiteld als ‘nogal gepruts’. Meijer kon tot deze vaststellingen komen omdat de brieven waarin Vestdijk zijn ‘gepruts’ aanbracht, bewaard zijn gebleven. Van de 12 toegestuurde gedichten voor ‘Groot Nederland’ selecteert Vestdijk er zes, die evenwel door nalatigheid van hoofdredacteur Greshoff niet worden geplaatst.
Hoewel Vestdijk in zijn twee recensies over dichtbundels van Vasalis uiterst lovend is, beticht Meijer evenals in haar artikel in het Vestdijk-jaarboek 1998 Het oog van de meester hem van ‘sekse etiketteren’. Wat een term! Zij neemt Vestdijk kwalijk dat hij Vasalis als een vrouwelijk dichterlijk talent ziet. Lyriek wordt door Vestdijk als vrouwelijk bestempelt en plastiek als mannelijk. Hij vergelijkt haar ook met een andere vrouwelijke dichter: Hadewych. Maar in zijn De glanzende kiemcel ontbreekt Vasalis, zoals alle vrouwelijke dichters. Mij dunkt dat Meijer hier een verplichte dienst bewijst aan haar eigen feministische tooi, niet minder dan dat Vestdijk door een mannelijke preoccupatie zal zijn gehinderd.
Vasalis zelf heeft Vestdijk maar een keer in levende lijve ontmoet, zo schreef zij aan biograaf Hans Visser. Bij koningin Wilhelmina in 1945. ‘Het bezoek was niet bevorderlijk voor onderling contact’. In de brief laat zij ook weten het meest genoten te hebben van Terug tot Ina Damman en De koperen tuin. Ander werk van hem heeft haar ‘zeker geboeid maar nooit echt aangesproken’. Jammer dat in de biografie niet verhelderd is waarom dat zo was! Over de relatie Vasalis-Vestdijk bevat de biografie eigenlijk helemaal geen nieuws.
WvW, 13 april 2011