Nieuwe lezing van Vestdijks roman De Vuuraanbidders
De Ina Dammanprijs wordt dit jaar toegekend aan Roeland van Wely voor zijn publicatie over De Vuuraanbidders, een historische roman van S. Vestdijk. De tweejaarlijkse prijs die in 1999 is ingesteld door de Vestdijkkring, wordt op 12 november in Harlingen uitgereikt.
Dit jaar wordt de prijs toegekend aan Roeland van Wely, die zijn studie cultuurwetenschappen aan de Open Universiteit heeft afgerond met een publicatie over de historische roman De Vuuraanbidders uit 1947.
Van Wely toont aan dat Vestdijk met dit werk zijn houding tegenover de Duitse bezetter in de Tweede Wereldoorlog probeert te verklaren en verduidelijken. Als gijzelaar in Sint Michielsgestel onderhandelde Vestdijk met de Duitse bezetter over zijn vrijlating. Daarvoor voerde hij onder meer aan dat hij een boek wilde schrijven ‘dat voor het probleem van de Duitse cultuur van groot belang zou kunnen zijn’.
Dat probleem school in het Duitse volk zelf! In De vuuraanbidders maakte Vestdijk gebruik van het rassendiscours van zijn tijd, met name van de invloedrijke theoreticus William McDougall. In The group mind bespreekt McDougall de psyche van naties in termen van ras. Vestdijk brengt in zijn roman naar voren dat het Duitse ras afstamde van huursoldaten uit heel Europa. Het was dan ook geenszins ‘raszuiver’ zoals het nationaal-socialisme verkondigde, maar ‘rasonzuiver’ en zeker niet superieur. Het Duitse ras lijkt in Vestdijks roman instabiel. In de roman is de heterogene afkomst van het Duitse volk een belangrijk motief. De hoofdpersoon Gerard kiest ervoor huursoldaat te worden en gaat naar Duitsland voor de Dertigjarige Oorlog. Huursoldaten waren volgens Vestdijk nu juist de voorouders van de nationaal-socialisten.
De publicatie van Van Wely werpt een nieuw licht op Vestdijks houding tijdens de oorlog, met name op de onjuiste verdenking van collaboratie met de bezetter, zoals eerder door Adriaan Venema is gesuggereerd.
Titel scriptie: De proloog tot nazi-Duitsland in De vuuraanbidders; Het anti-Duitse rassendiscours van William McDougall en Simon Vestdijk nader bekeken.
Uitreiking van de Ina Dammanprijs vindt plaats op 12 november 2016 in de Grote Kerk te Harlingen. (14.00 uur), tegelijk met de Anton Wachterprijs.
De Ina Dammanprijs werd eerder toegekend aan onder anderen Dick van Vliet (2010), Wim Hazeu (2012) en Emanuel Overbeeke (2014).
Voor nadere informatie:
Wilbert van Walstijn
06-33710680