In de speciale onderwijsuitgave van De Groene Amsterdammer (24 april 2014) onderscheidt Kees ’t Hart ‘lerarenromans’, waarin leerlingen ‘het slachtofferige decor’ vormen, en ‘leerlingenromans’, waarin juist de leraren er niet best vanaf komen. Klassiek model van het tweede type is De tovenaarsleerling, een ballade van Goethe. De leerling maakt er bij afwezigheid van de leraar een potje van. Als de leraar terugkeert, roept de leerling in deemoed: ‘Herr, die Not ist gross!/ Die ich rief, die Geister,/ Werd ich nun nicht los.’ Typisch Goethe, die waarschuwt voor zelfoverschatting en hoogmoed, maar de orde wordt toch hersteld.
Vestdijks Ivoren wachters (1951) is ‘een voortreffelijke leerlingenroman (de beste in Nederland geschreven) die in de grond Goethe’s model volgt.’ De brillante Philippe Corvage veroorlooft zich ‘te kunnen (en mogen) verheffen boven zijn medeleerlingen, maar ook boven de even bijzondere, maar arrogante nieuwe leraar Nederlands. Hij denkt hem te kunnen overtreffen door indruk te maken op de verloofde van de leraar. Het loopt helemaal mis, met dit verschil dat de orde, zoals in het gedicht van Goethe niet hersteld wordt, maar verder ontwricht raakt. De scholier wordt vermoord en tussen de leraar en zijn verloofde komt het tot een breuk. Corvage gaat niet alleen ten onder aan zijn zelfoverschatting, Vestdijk schetst ook met gevoel het kleinburgerlijke milieu waarin hij opgroeit en waaraan hij zich vergeefs probeert te ontworstelen.’
WH/WvW, 12 mei 2014