Theun de Vries schreef een enorm oeuvre bij elkaar. Jos Perry is erin geslaagd daarover een mooie, geserreerde biografie te schrijven, die toch een complete indruk geeft van de auteur die door zijn verwoed marxistische levensovertuiging in de Nederlandse letteren in een geïsoleerde positie kwam te verkeren. De kortste zin die De Vries schreef, heeft Perry tot de titel van zijn biografie geïnspireerd: Revolte is leven. Het typeert Theun de Vries ten voeten uit. In de biografie treffen we een scherpe tekening aan van De Vries in zijn tijd en zijn omgeving.
De Vries is in vele opzichten vergelijkbaar met Vestdijk: beiden hebben een omvangrijk en veelzijdig oeuvre voortgebracht, bij beiden valt een grote belangstelling op voor de historische roman, voor essays over muziek, toch overheerst het verschil tussen de beide schrijvers, ook in deze biografie.
De Vries miste het sociale aspect bij Vestdijk. De vrijheid gaat in ‘t rood gekleed is dan ook zijn antwoord op Vestdijks Rumeiland. (p.113). Ook hield hij niet van Vestdijks hang naar ‘het morbide, het zieke, ontspoorde, pathologische’ (p. 120). En waar het de oorlog en het verzet betrof, stoorde hij zich aan ‘relativering, ironie, scepsis en cynisme’ die De Vries zag in Pastorale 1943 en in Bevrijdingsfeest, dat nota bene aan hem was opgedragen! (p. 140). Het verlies van Ter Braak, Du Perron en Marsman deed De Vries niet veel, zij konden worden gemist omdat zij ‘het verleden vertegenwoordigden’. Een onthutsend beeld. Toch bezoekt De Vries in 1967 Vestdijk voor een ‘hernomen confrontatie’, die echter uitbleef. Zo scherpt Perry de verhouding tussen De Vries met Vestdijk aan. Die is niet eenvoudig te typeren als het verschil ‘tussen Marx en Freud’, zoals De Vries nog in 1940 in de briefwisseling met Vestdijk beweerde. Al bleef de bewondering voor het creatief vermogen van Vestdijk, diens scepsis en ironie maakte hem op den duur voor Theun de Vries ‘geen beminnelijk mens’ meer.
Jos Perry, Revolte is leven; biografie van Theun de Vries (1907-2005), AMBO
In VK #123 (maart 2014) zal een uitvoeriger bespreking verschijnen.
WvW, 31 augustus 2013
