In 1977 verscheen de film Soldaat van Oranje onder regie van Paul Verhoeven. Kosten noch moeite waren gespaard, de film was tot dan toe (en nog lang daarna) de duurste Nederlandse speelfilm. Over de totstandkoming van deze film is een boek verschenen met daarin een terugblik op deze klassieke oorlogsfilm: Op zoek naar Soldaat van Oranje door Bart Juttmann. Hij spreekt met vrijwel alle nog levende betrokkenen, waaronder Verhoeven en de scenarist Soeteman.
André Waardenburg bespreekt het boek (NRC, 17 november) lovend als ‘een onderhoudende terugblik’ en noteert waarom de film destijds toch niet ‘het eclatante succes’ werd waarop werd gehoopt. Volgens Verhoeven kreeg de film negatieve kritieken ‘doordat de tijdgeest plotseling omsloeg door de Lockheedaffaire’ rond Prins Bernhard’ die als beschermheer van de film optrad. Toch speelt de film ‘een sleutelrol als het gaat om de ontmanteling van de mythe van het verzet.’ Een jaar na Soldaat van Oranje ‘werden de knulligheid van het verzet en de relativiteit van heldendom nog eens bekrachtigd door Pastorale 1943 van Wim Verstappen, naar Vestdijks roman.’ Maar in de latere musical van de Soldaat van Oranje wordt de kritische houding weer ingewisseld voor ouderwetse heroïek.
WvW, 19 november 2020