Welke werken horen tot de Nederlandse Literaire Canon? Oudgedienden als Multatuli, W.F. Hermans en Harry Mulisch in ieder geval. ‘Hoe word je als schrijver “klassiek”? Door geen vrouw te zijn.’, zo luidde de kop van de column van Aleid Truijens in de Volkskrant van 5 oktober 2022. De column verwees naar de publicatie van de ‘Nederlandstalige literaire canon anno 2022’ die bij de aftrap van de ‘Week van het Nederlands’ werd gepresenteerd tijdens ‘De Nacht van de Canon’ in Gent, Vlaanderen.
Het was inmiddels twintig jaar geleden dat er voor het laatst een vergelijkbare canon werd samengesteld. In 2002 deden de leden van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde dat. Deze keer werd besloten een grotere groep bij de samenstelling van de canon te betrekken: professionele lezers en liefhebbers van de Nederlandstalige literatuur binnen en buiten het Nederlandse taalgebied – bijna de helft van de respondenten is docent Nederlands, aldus NRC.
Het elektronische blad Tzum publiceerde de gehele lijst.
Vestdijk staat met Terug tot Ina Damman op de 60e plaats, De koperen tuin op de 85e plaats en De kellner en de levenden op de 91e plaats. Met deze drie ‘noteringen’, zoals dat wordt genoemd bij hitparades in de wereld van de muziek, staat hij zij aan zij met Mulisch, Hermans en Reve, die elk eveneens drie boeken zien opgenomen. Zij worden alleen gepasseerd door Elsschot, die met vijf werken in de lijst is opgenomen (waarbij het gekke is dat Het been telt als nummer, los van Lijmen).
De oude lijst uit 2002 kende 125 nummer. Die was gebaseerd op 299 ingevulde formulieren; als een werk twee stemmen had dan kon het al in de staart van de canonlijst opdoemen. Op die oude lijst kwamen De vuuraanbidders en de Anton Wachterromans nog voor.
Mij is het een raadsel hoe deze ‘ranking’ tot stand komt. Bij de nieuwe lijst is er sprake van 1977 unieke respondenten. Koploper is Max Havelaar met 701 stemmen. De drie romans van Vestdijk kregen respectievelijk 41, 28 en 24 stemmen. Wat betekent uniek? Wie stemmen er eigenlijk? Brengt ieder één stem uit, of honderd? Kan iemand meermaals stemmen? Raadsels. Bovendien: wie wist van de ‘Week van het Nederlands’ en ‘De Nacht van de Canon’ in Gent? Weliswaar werd deze week veel over de Canon geschreven, maar het is een malle vertoning, die Canon. Niet te veel aandacht aan schenken.
FH, 5 oktober 2022