Vestdijkkring

De serie blog-columns van Huub Mous over Vestdijk zijn steeds lezenswaardig. In de aflevering van 26 februari gaat hij in op een boeiend, zich gelijktijdig voordoende tegenstelling bij de interpretatie van Vestdijk. Die komt in ‘een spagaat’ te verkeren. Enerzijds ontstond de tendens om vooral niet te willen interpreteren, de zogeheten ‘new critisism’; hier te lande opgepakt door Fens cum suis in het blad Merlijn. Anderzijds was er de opkomst van een tegencultuur met aandacht voor esoterie en occultisme na publicatie van The rise of a counterculture van Theodoor Roszak. Cornet de Groot ‘gooit alle remmen los’ als hij Vestdijk esoterisch interpreteert. Hij doet dat in zijn studie De chaos en de volheid. Daartegenover staat Anne Wadman die zich in zijn Handdruk en handgemeen meer vasthoudt aan de literair-technische aspecten van de romans. Deze ‘spagaat’ is ook daarom niet zonder reden, betoogt Mous, omdat Vestdijk behalve Forumnist en modernist ook altijd een hang heeft gehad naar astrologie, religie en mystiek: zijn ‘dualistische erfenis’. Dit rechtvaardigt volgens Mous in hem ‘een gnostisch modernist’ te zien. Jammer dat Mous in zijn betoog niet Vestdijks essay ‘Schema en ideologie’ betrekt. De titel zegt veel: er is meer sprake van schematische techniek, dan dat er ideologie zit in het gebruik van astrologie.

WvW, 26 februari 2016

‘

‘De taal is een houweel waarmee je zowel stenen als schedels kunt breken. Anton Wachter raakt aan het begin van zijn adolescentie de greep op het leven kwijt wanneer hij op school de scheldnaam “vent” krijgt toebedeeld. Het lukt hem niet of nauwelijks het woord te neutraliseren en zich tegen de aanvallen te verweren, vooral omdat de verwonding juist bestaat uit het besef volstrekt weerloos te zijn.’
Wie zo een essay begint over Terug tot Ina Damman beschikt over een goede pen en over inzicht in een van de belangrijkste romans van Vestdijk en van de Nederlandse literatuur. De schrijver van het essay is Daniël Rovers (1975). Hij studeerde Nederlands en filosofie in Nijmegen en promoveerde aan de Vrije Universiteit te Brussel. Hij is de schrijver van de romans Elf (2010) en Walter (2011) en de essaybundels Bunzing (2005) en De figuur in het tapijt  (2012).  Het essay is gepubliceerd in het grootste culturele maandblad in Vlaanderen en Nederland: Ons Erfdeel , februari 2016. Op www.onserfdeel.be zijn alle artikelen over Vestdijk verzameld die in Ons Erfdeel zijn verschenen. Het essay van Rovers is het derde in de reeks Schrijvers die nog maar namen lijken waarin door jonge auteurs aandacht wordt gevraagd voor schrijvers en hun boeken die in de tijd dreigen weg te glijden. Rovers’ essay is een mengvorm van een kritische analyse van Terug tot Ina Damman en van biografische achtergronden.

WH, 22 februari 2016

Huub Mous is sinds februari met een serie ‘blogs’ over Vestdijk bezig. Eerst schreef hij over ‘Vestdijk en de doodsproblematiek’, vervolgens over ‘Vestdijk als psychiatrisch patiënt’ en op 15 februari ging het over ‘De depressies van Vestdijk’.  Zware kost waarin Mous behalve bekende biografische achtergronden beschrijft, hij ook persoonlijke inzichten naar voren brengt. Dit gebeurt sterk in zijn stuk over de depressies. Hierover is volgens Mous ‘veel gespeculeerd’ en hijzelf doet daar aan mee: ‘Zelf heb ik de indruk dat het karakter van Vestdijk een belangrijke rol heeft gespeeld. Vestdijk had geen standvastig karakter. Hij kon moeilijk besluiten nemen.’ Mous ziet Vestdijks schrijverschap ‘als een voortdurende vlucht vooruit.’ Hij vraagt zich af ‘in welke wereld Vestdijk  zelf eigenlijk leefde, in zijn eigen wereld of in zijn verbeelde wereld.’ Het eigen leven diende als een ‘laboratorium’ voor zijn verbeelding. Mous verbindt hieraan vergaande conclusies. Vestdijk schreef vooral ’ideeënromans’, waarin een filosofische problematiek, die op zijn eigen leven betrekking had, werd uitgewerkt in de praktijk van het fictieve leven. ‘Maar omdat deze romans vaak zo goed geschreven zijn, valt die problematiek uiteindelijk in het niet. Het boek leest gewoon weg als een spannend verhaal.’ Mous ziet hierin ‘het drama van Vestdijk’. Hij kon´juist, door briljant te schrijven – ontsnappen aan zichzelf’ en dat was in zijn geval ‘ontsnappen aan zijn levensangst die zich telkens weer als doodsangst manifesteerde.’

WvW, 16 februari 2016

Serge Rossignol uit België vertaalde en gaf in eigen beheer Vestdijks roman Het genadeschot in het Frans uit.
Leverbaar bij: La bibliothèque.be
(ISBN 978-2-39017-035-8)

HT, 12 februari 2016

Vijfhonderd jaar na de dood van Jeroen Bosch is er nog altijd weinig bekend over De bezeten visionair. Hij blijft een mysterie,  waarover de controverses voortduren. Dat is de opvatting van de in Madrid woonachtige voormalige Spanje-correspondent  Henk Boom. Kort voor de opening van de Jeroen Bosch-tentoonstelling ter gelegenheid van zijn vijfhonderdste sterfdag verscheen zijn boek De bezeten visionair.  Maar zelfs zijn sterfdag is onbekend; wel de dag waarop hij begraven werd: 9 augustus 1516. Was hij ‘een ziener of alchemist, surrealist of moralist, katholiek of ketter, Nederlander of Vlaming?’  En dan al die verschillende interpretaties van zijn werk! Boom volgt het spoor van vele controverses. In zijn zoektocht stuit Spoor zeven keer op Vestdijk, die een bewonderaar was van Jeroen Bosch. Op pagina 251/252 citeert hij hem. Deze verbaast zich over de vele muziekinstrumenten die soms als ‘martelwerktuig’ waren bedoeld, zoals op het rechterpaneel van Tuin der lusten. ‘Had men soms in die tijd last van muziek?’ Uiteindelijk zag Vestdijk toch een andere verklaring: Bosch had ‘hemel en hel aards gemaakt waardoor de grens tussen beide gebieden onscherper was geworden.’ Ook vroeg Vestdijk zich af of er sprake was van parodie of van kritiek op de veelstemmigheid?

Merkwaardig is dat Boom de schilder in Vestdijks Berichten uit het hiernamaals sprekend lijkt op te voeren (p.271). Onmogelijk, omdat in die roman zielen ouder dan 200 jaar zijn ‘uitgedoofd’. Zo onsterfelijk is het ‘gehalveerde bestaan’  in Vestdijks fantasie nou ook weer niet. Nee, Jeroen Bosch spreekt tot ons via zijn schilderijen die tentoon worden gesteld. Daar moeten we het mee doen!

WvW, 11 februari 2016