Een “Ikje” in de NRC van vandaag:
Literatuurschrijver
In de openbare bibliotheek vind ik bij de V geen Vestdijk. Terwijl de computer langzaam opstart, vraag ik aan een passerende medewerkster: „Zijn er ook werken van Vestdijk in de collectie?”
„En Vestdijk is…?” antwoordt zij. Terwijl ik haar afwachtend aankijk, vervolgt ze : „…een literatuur-schrijver?”
Bettie Haakma Wagenaar
HT, 3 juli 2021
Onlangs verwierf Museum Het Hannemahuis in Harlingen vier nieuwe foto’s voor haar Vestdijkcollectie. De foto’s zijn geschonken door Conny van Exter-Gunst, de weduwe van Pieter van Exter. Vestdijkkenner en docent Nederlands aan de Simon Vestdijk Scholengemeenschap Pieter van Exter was indertijd betrokken bij de inrichting van de Vestdijkkamer in het Hannemahuis. De vier oude zwart-wit foto’s hebben alle betrekking op de Harlinger Gemeentelijk H.B.S. in de tijd dat Simon Vestdijk deze school bezocht. Een portretfoto betreft Tjitske van der Staag. Zij is in de roman Terug tot Ina Damman Marie van den Boogaard op wie Anton Wachter ‘besluit’ verliefd te worden als Ina hem de vriendschap opzegt.
Op drie groepsportretten zijn leraren, directeur en leerlingen te zien van de school. Onder hen ook vader S. Vestdijk sr. die aan de school verbonden was als gymnastiekleraar. De vier foto’s zijn ook te zien op de Vestdijkbeeldbank*).
WvW, 17 juni 2021
*) links:
Librisprijswinnaar Rob van Essen met De goede zoon schrijft over zijn vaccinatie in de Rai op een zonovergoten dag. Het plein is leeg. Bij ingang G belandt hij in een korte rij; een bewaker controleert of de schrijver alles bij zich heeft om hem toe te laten. Dat blijkt zo te zijn. In de voorhal is een ‘parcours’ uitgezet dat hij volgt. Een vrijwilliger wijst hem een ‘balie’ toe. Hij overhandigt zijn gezondheidsverklaring en krijgt een oranje sticker. Hij betreedt een ‘inmense, schemerige hal’, waar ‘het avondlicht, zacht en groezelig naar binnen viel.’ Afgezette paden voeren hem naar ‘loketten die leken op douanehokjes’; ‘mannen en vrouwen in donkerblauwe overalls’ regelden alles, ‘op hun rug stond in rode letters GOD AMSTERDAM.’ Waar doet dit aan denken?
Team God! Ja, Van Essen voelt zich in goede handen. Hij begreep waar hij zich bevond: ‘dit was het Laatste Oordeel.’ Hij had kort daarvoor De kellner en de levenden voor de derde keer gelezen, en besproken met Chrétien Breukers in een podcast. Een geweldige, fantasierijke roman! Gerustgesteld keek hij beter om zich heen en zag dat op de rug van de blauwe overalls GGD AMSTERDAM bleek te staan. Vestdijk is nooit ver weg; ook niet als je je laat vaccineren.
WvW, 16 juni 2021
De kellner in de rai, rvessen.wordpress.com, 14-06-2021
Gisteren op de eerste dag van de verlate Boekenweek ’21 heb ik een prachtig boekje bemachtigd in de in Leiden bekende ‘Boekenzolder’. Ik kende het niet, maar Letter in kleur bevat schilderijen en tekeningen van Willem Brakman, schrijver van een imposant aantal romans. Als auteur geniet hij meer bekendheid dan als schilder, hoewel hij dat al was toen hij in 1961 begon te schrijven. Zijn oeuvre werd in 1981 bekroond met de P.C. Hooftprijs.
Het aardige is nu dat het boekje een synthese is van de schrijver-schilder. In zijn voorwoord gaat Brakman in op de tegenstelling tussen woord en beeld. Brakman die als schrijver sterk beïnvloed is door Vestdijk zegt hierover het volgende: ‘Het beeld is eigenzinnig, koppig, tegenstribbelend, wat te merken is aan een gedicht dat bijvoorbeeld over een schilderij gaat zoals de cyclus De schuttersmaaltijd van Vestdijk. Zolang de dichter spreekt verandert het beeld, bevestigt het uitspraken, ordent zich opnieuw, laat nieuwe betekenissen toe, etc. Zwijgt echter de dichter, dan treedt het werk terug en herneemt het de oude stand.’
Het boekje bevat een afdeling met tekeningen waarin Brakman bij elk van zijn boeken een tekening maakte die de essentie van het verhaal weergaf. Bekend is dat bij Brakman vrijwel elk verhaal zijn oorsprong vond in een beeld waarvan hij uitging bij het schrijven van dat ene verhaal. In dit boekje krijgen lezers die beelden te zien. De toelichting is steeds van Brakman zelf. Ik kies hieruit de tekening met toelichting bij de roman Een winterreis. Ook dit is vestdijkiaans in beeld en toelichting: Brakman was een groot bewonderaar van Terug tot Ina Damman.
Willem Brakman, Letter in kleur; schilderijen en tekeningen, 2001, 79 pagina’s De Prom, Baarn
WvW, 30 mei 2021
De Bedachtzamen schrijven op hun non-profit blog over kunst, tijd, film en literatuur. Deze week beschrijft Thomas Klijn hoe hij in de eerste week van de meivakantie min of meer toevallig in Doorn belandt, waar je ook in corona-tijden glimpen kunt opvangen van de twee bekendste Doornse inwoners van de 20e eeuw: keizer Wilhelm II en Simon Vestdijk. Thomas concentreert zich op Vestdijk.
Bij een gratis kringloop stuitte hij onlangs op Pastorale 1943 en besloot dat maar eens te gaan lezen. “Ik werd er direct door gegrepen en mijn snelheid van lezen hield welhaast gelijke tred met het moordende schrijftempo waar Vestdijk om bekend stond. Pastorale 1943 gaf me een interessant inkijkje in de dagelijkse spanningen van de oorlog, met name over de steeds terugkerende inschattingen over aan welke kant iemand staat. En ook werd er korte metten gemaakt met de illusie van heldhaftigheid. Vestdijks vaardige dialogen zorgen er verder voor dat je deze vrij omvangrijke roman moeilijk los kunt laten.”
Ook de enige andere roman die Thomas Klijn ooit las, De kellner en de levenden, liet hem, al weer zo’n 15 jaar geleden, niet los.
Deze twee positieve ervaringen met Vestdijk riepen bij hem de vraag op waarom tijdens zijn schooltijd altijd werd gerept over de ‘grote drie’ (Mulisch, Reve en Hermans) en het rond Vestdijk nogal stil was.
Maar gelukkig is er in het jaar van zijn 50ste sterfdag extra aandacht voor de ‘kluizenaar uit Doorn’, zo constateert hij. Zie de website van de Vestdijkkring. En er verscheen De toetssteen, een briefwisseling tussen bewonderaars Kees ’t Hart en Maarten ’t Hart. En hij citeert Kees ’t Hart uit Trouw van 20 maart 2021: ‘Vestdijk werkt niet met realisme, maar met symbolisme. Maar tóch is het realistisch. Al die dingen waar ik sterk naar verlang in mijn eigen werk. Bovendien is hij een geweldig stylist, waar ik ongelooflijk voor val. Met die schitterende, dansende zinnen.’
Als belangrijke oorzaak voor het feit dat de ‘grote drie’ de blijvende bekendheid van Vestdijk in de weg stonden, noemt Thomas Klijn dat zij van een latere generatie zijn en niet schroomden om hun (bijzonder eigenwijze) plek op te eisen in de media. Dit tegenover het teruggetrokken bestaan van Vestdijk.
Thomas sluit zijn artikel af met een verstandige conclusie; hij heeft zojuist Ierse nachten aangeschaft en ziet het als een must na de wandeling door de Kaapse Bossen ook De zwarte ruiter te gaan lezen. Hij gaat voor de grote nummer 4: Vestdijk!
Voor het hele artikel: https://debedachtzamen.nl/simon-vestdijk-de-grote-nummer-4/
RJ, 24 mei 2021