Vestdijkkring

In het Volkskrant Magazine verkent reisjournalist Sander Groen om de week een onvermoede bestemming in Nederland, Groen op reis. In het Magazine van zaterdag 29 augustus 2020 verblijven we in Het Harlingen van Simon Vestdijk. De inleiding: “Simon Vestdijk staat bijna een halve eeuw na zijn dood nog te boek als een van de grootste schrijvers van Nederland, met een oeuvre van 52 romans, 57 novelles en korte verhalen, 33 essaybundels, 24 dichtbundels en één toneelstuk. Hij is geboren en getogen in Harlingen, dat in zijn boeken terugkomt als ‘Lahringen’. Het Friese havenstadje aan de Waddenzee is haar beroemdste zoon niet vergeten: vlak bij het geboortehuis in de Voorstraat (alias de ‘Hoofdstraat’) staat een standbeeld, het gemeentemuseum heeft een Vestdijkkamer ingericht, en een audiotour voert literaire toeristen langs zestien plekken uit de boeken en het leven van Vestdijk, zoals de Zuiderhaven (‘Werfgracht’) en de hbs. Wandel mee door het Harlingen van Meneer Visser, Anton Wachter, Ina Damman en hun geestelijke vader.”

Vervolgens werkt Sander Groen in korte hoofdstukken een aantal hoogtepunten van de tour uit, zoals het geboortehuis met het herinneringsbord aan de zijgevel, het station van Harlingen (“waar Anton Wachter zijn grote liefde Ina Damman ontmoet”), de Grote Kerk, waar de Anton Wachterprijs en de Ina Dammanprijs worden uitgereikt, het standbeeld van Anton Wachter en de Vestdijkkamer in het Hannemahuis. Tenslotte geeft Groen een aantal tips: hoe naar Harlingen te reizen, hoe de audiotour te downloaden en ‘Eten en bed’: sociëteit Zeeburg uit Vestdijks romans is Hotel Zeezicht, “met een restaurant met terras aan het water”.

Het artikel is opgesierd met een aantal fraaie foto’s. Kortom, een prima opstapje én uitstapje, “Ga naar het Harlingen van Simon Vestdijk!”, op weg naar het Herdenkingsjaar 2021!

PS: In het katern Boeken&Wetenschap van de Volkskrant, ook van 29 augustus, een interview met Arthur Japin, naar aanleiding van het verschijnen van zijn nieuwe roman Mrs. Degas, op 1 september. Japin doet enkele theatrale uitspraken over zijn angst voor corona en het verlies van krachten en antwoordt op de vraag Je gaat je voorbereiden op de dood?: “Je moet het geregeld hebben, dat lijkt me niet meer dan zinnig, zeker nu. Er liggen ontzettend veel correspondentie en knipsels en dingen en daar zit veel onzin tussen. Onzin die vooral niet in het Literatuurmuseum terecht moet komen, zoals die stofzuiger van Simon Vestdijk.”

RJ, 31 augustus 2020

Voor Vestdijkianen is de romanist en neerlandicus Francis Bulhof altijd verbonden gebleven met Else Böhler, Duits dienstmeisje.  Hij overleed op 12 augustus in zijn geboorte- en laatste woonplaats Den Haag. Over deze roman verschafte hij vanwege zijn afkomst enige achtergrondinformatie. Bij de familie Bulhof was in de jaren dertig een Duits dienstmeisje werkzaam waarop de jonge buurman en arts-schrijver Simon Vestdijk verliefd werd. Deze koos in die tijd definitief voor ‘het talent’. Dit leidde in 1935 tot de roman waarin de geliefden Maria Schrader en Simon Vestdijk gemodelleerd werden tot de personages Else Böhler en Johan Rodenhuis. Het was duidelijk dat de Bulhofs niet te spreken waren over deze roman en Francis werd later de vertolker van dit ongenoegen. Hij uitte dit ongenoegen in zijn artikel ‘Terug tot Else Böhler’ (1968, Forum der Letteren). Hierop reageerde J. Zuidgeest tien jaar later in de Vestdijkkroniek ‘De onvoorwaardelijke overgave aan Else Böhler.’ Het vormde een welkome aanleiding om in hetzelfde tijdschrift te repliceren met ‘Onvoorwaardelijk overgeven’. Bulhof verschilde sterk met Zuidgeest over de authenticiteit van het liefdesverhaal tussen de personages. Veeleer was Bulhof als lezer getuige van ‘de nazificatie’ van Johan Rodenhuis.

WvW, 18 augustus 2020

De stofzuiger die Vestdijk aanzette om niet gestoord te worden door geluiden (van straaljagers) blijft tot de verbeelding spreken. In het Literatuurmuseum behoort het tot de meest geziene objecten. Dat zal er niet minder op worden nu Roman Helinski voor het online museum er serieus over geschreven heeft. Hij blijkt thuis eenzelfde Nilfisk stofzuiger als Vestdijk te hebben staan -met dank aan zijn moeder- die hem bracht toen zijn eigen stofzuiger het begeven had. Hij vraagt zich af wat het effect op de schrijver is als je de stofzuiger aan hebt staan tijdens het schrijven. Hij onderzoekt het en er rijzen tal van vragen op. Het lijkt erop dat ‘De ene schrijver heeft absolute stilte nodig, de ander werkt het best met een beetje reuring om zich heen.’ De stofzuiger maakte zo veel lawaai dat duidelijk werd waarom Vestdijk ook nog zelfgemaakte oordopjes in zijn oren deed.

WvW, 6 juli 2020

Vasalis, Vestdijk of Vondel. Op welk kussen neemt Cees Nooteboom plaats
als hij door Frits Spits wordt geïnterviewd in het radioprogramma De
Taalstaat? Als men weet dat Slauerhoff, tijdgenoot van Vestdijk, het
èchte voorbeeld van Nooteboom is, dan zal de keuze niet verrassen.
En wat zegt Nooteboom over Vestdijk?
Luister terug naar het gesprek!

LW, 20 juni 2020

Museum het Hannemahuis heeft door schenking een bijzondere foto verworven met daarop de vader van Simon Vestdijk  die leraar was aan de Gemeentelijke HBS Harlingen schooljaar 1917-1918. De foto is geschonken door dhr J.M. Felkers te Rijswijk.

Op de derde rij, derde van links met bolhoed, staat Simon Vestdijk senior (1863-1944), die als  gymnastiekleraar tot 1 september 1920 aan de HBS verbonden bleef.

Deze nieuwe ongedateerde foto is in het schooljaar 1917-1918 te dateren aan de hand van het aantal leerlingen in de eerste klas van de HBS, genoemd in het Jaarverslag 1917 van het Middelbaar Onderwijs in Harlingen.  In dat schooljaar startte in september 1917 de nieuwe eerste klas met 27 leerlingen, daarvan waren er 19 mannelijke leerlingen en 8 vrouwelijke leerlingen. Deze aantallen kloppen precies met die de foto!

Simon Vestdijk was in september 1915 van Harlingen al overgestapt naar de Rijks HBS, ‘De andere school’ in Leeuwarden.

De erflater de heer Pieter Frederik Felkers (geb Achlum 20 juni 1905) staat zelf ook op de foto. Het is de jongen in het midden op de eerste rij met het witte overhemd.

JO/WvW, 9 juni 2020