Vestdijkkring

Een bericht in de Volkskrant van 4 mei schetst een somber perspectief voor  schrijvers, vooral voor hen die niet meer onder de levenden zijn.  Schrijven voor de eeuwigheid gaat niet op, want zelfs van invloedrijke schrijvers reikt de stilistische invloed niet veel verder dan een kwart eeuw. Dit  zeggen Amerikaanse computerwetenschappers op basis van 7733 gedigitaliseerde boeken in het Project Gutenberg.  Zou er soelaas zijn voor Vestdijk? Hij schreef in het Nederlands en niet in de Engelse taal waarop dit onderzoeksproject zich richtte. Rockmore c.s. karakteriseerden boeken van duizenden auteurs sinds 1550 aan de hand van content free words, die het stilistische cement vormen  van teksten. Uit de analyse blijkt ook dat literatuur steeds kortademiger wordt, d.w.z. dat een stijl steeds korter invloed uitoefent. Volgens Rockmore een aanwijzing voor het ontbreken van een canon in de literatuur.

WvW, 6 juni 2012

Het in 2010 verschenen verhaal ‘Uit liefde voor Vestdijk’ van Merijn de Boer laat de lezer achter met het raadsel of de liefde voor Vestdijk wel zo groot is als de titel uitdrukt. Aan het slot van het verhaal zet de ik-figuur immers al zijn Vestdijks op straat. Misschien is de liefde voor Vestdijk vervlogen, maar een andere waarheid blijft overeind: in dit verhaal wordt Anton Wachter’s isolement getransformeerd naar Maarten Ruiters, pseudoniem voor een personage die in werkelijkheid achter de initialen S.W. schuilgaat. Een verwijzing naar de namen Simon en Wachter? De ik-figuur in dat verhaal plaatst een contactadvertentie in de krant. Hij is een veertiger en belegger, die met iemand anders alle tweeënvijftig romans van Simon Vestdijk wil (her)lezen. Op jeugdige leeftijd ontdekte de ik-figuur Simon Vestdijk. Het is ook de leeftijd waarop de ik-figuur ervoer in een isolement te verkeren. De belegger, die dus voorgeeft Maarten Ruiters te heten, krijgt drie medelezers over de vloer: eerst de jonge vrouw Barbara Grazand en later haar moeder, de weduwe Elze en tenslotte nog even de Duits sprekende John Schult. Maarten vindt de dochter een bedriegster, die uit is op geld, maar niet echt om Vestdijk geeft. Met de weduwe Elze leest hij zesenveertig romans; er is sprake van toenadering. Echter ’Maarten’ ontwijkt vragen over zijn verleden, hopende dat Elze hem leert kennen via de Vestdijk-lectuur. Ook bij het lezen van Vestdijks Bevrijdingsfeest lukt dat niet. Het boek ging hem zelfs tegenstaan. Aan het slot wordt Vestdijk in vuilniszakken aan de straat gezet. Is dit een literair statement over Vestdijk als romancier? Nee, het is een tragisch besluit, genomen nadat de hoofdpersoon tot de ontdekking kwam dat hij zijn isolement niet heeft kunnen opheffen. S.W heeft zich schuil gehouden, heeft zich niet geopenbaard. De Vestdijk-lectuur is voor hem geen ‘bevrijdingsfeest’ geworden.
Merijn de Boer: Uit liefde voor Vestdijk, in De Gids, maart 2010, p.166-176

WvW, 16 februari 2012Nestvlieders waarvoor de jonge auteur de Lucy B. en C.W. van der Hoogt-prijs 2012 is toegekend.
WvW, 20 april 2012

Soms wordt de roman ‘dood verklaard’ (Couperus), dan weer is er sprake van een ‘revanche van de roman’ (Vaessens) of lopen hedendaagse schrijvers tegen het verwijt aan of zij ‘wel goed zien?’ (Heijne) Regelmatig is er discussie over de roman. Zo onlangs weer in De Balie te Amsterdam. Hier sprak onder meer Maarten Doorman, dichter, filosoof en hoogleraar kunstkritiek. Zijn lezing was wel zo de moeite waard dat De Volkskrant deze publiceerde (14 april jl.). Slechts één citaat volstaat: ‘Literatuur is het voortzetten van Facebook met andere middelen’. Een prachtig citaat, waarmee Doorman zich keert tegen de romantische literatuuropvatting volgens welke het ooit anders zou zijn geweest. Ook zogenaamde romantische auteurs, zoals Lord Byron of Baudelaire, gaven ‘uitdrukking aan zichzelf, aan hun eigen narcisme’.
En zo zijn we weer thuis bij Vestdijk die het ‘lyrisch beginsel van de roman’ het doorslaggevende beginsel noemde om romans te schrijven: ‘De mens maakt romans, omdat hij een mens is, en de aandriften om het te doen zijn zijn eigen diepste aandriften, die hij in laatste instantie met geen ander individu gemeen heeft’.

WvW, 19 april 2012

zichzelf?

Het jubilerende tijdschrift Vooys (jrg. 30, nr. 1) interviewt Peter Buwalda. De auteur komt hierin te spreken over schrijvers die ‘altijd vanuit zichzelf werken’. Als voorbeeld noemt hij Reve: ‘Die bedacht nooit iemand die niet op Gerard Reve leek- met succes overigens. Terwijl Vestdijk, Anton Wachter daargelaten, zelden iemand bedacht die wél tot in detail op hem leek’. Buwalda wordt dan gevraagd zichzelf in te delen op de schaal Reve-Vestdijk. In zijn antwoord geeft hij zichzelf bloot: ‘Ik hou veel van allebei. Maar ik hoop dat ik meer een Vestdijk ben, dat ik makkelijker andere mensen kan portretteren. Reve had namelijk een hele goeie aan zichzelf. Ik niet, vrees ik’.

WvW, 9 april 2012

April is de maand van de filosofie. Voor deze gelegenheid is Bert Keizer, arts, filosoof en publicist, gevraagd het filosofisch essay te schrijven. Het essay verscheen onder de titel: Waar blijft de ziel? Keizer keert zich tegen de neurobiologen voor wie de ziel noch de vrije wil bestaan. Voor hen valt de mens samen met zijn brein.
Marjoleine de Vos bespreekt dit essay in haar NRC-column van 30 maart. Zij waardeert de poging van Keizer de ziel te redden. Dichters weten waar ze het over hebben wanneer zij het over de ziel hebben. Twee voorbeelden haalt De Vos aan.

Allereerst Wislawa Szymborska die dichtte: ‘Een ziel heb je zo nu en dan/niemand heeft haar ononderbroken/en voor altijd’. Want soms heeft de ziel vrij.. ‘Bij het invullen van formulieren/en het hakken van vlees/ heeft ze doorgaans vrij.

En ook bij de dichtregel van Simon Vestdijk uit Mnemosyne in de bergen begrijpt Marjoleine de Vos dat de dichter het heeft over de kern, het wezenlijkste van jezelf als hij dicht: Veel lied’ren zijn gezongen. Doch het ene,/Het ernst’ge, dat de ziel het diepste raakt,/ligt nog te wachten.

WvW, 2 april 2012