Vestdijkkring

Marjoleine de Vos schrijft in haar column (NRC, 18 februari 2011) over trouw zijn aan verdriet. Over verdriet heenkomen kan aanvoelen als ontrouw. In dit verband herinnert zij haar lezers aan Brakman en aan Vestdijk. Brakman schreef ooit in Het zwart uit de mond van Madame Bovary over de man die op enig moment werd ‘gestempeld tot de man, die ik altijd zou blijven, iemand met een niet te stillen verlangen, iemand die een verlies met grote trouw in zich omdraagt en er niet om getroost wil zijn.’
Deze zin toont gelijkenis met wat Vestdijk uitdrukt in zijn beroemde slotzin van Terug tot Ina Damman waarin Anton Wachter ‘onwankelbaar trouw blijven zou aan iets dat hij verloren had,- aan iets dat hij nooit had bezeten.’ Volgens De Vos zijn trouw en ontroostbaarheid hier vrijwel hetzelfde geworden.

WvW, 21 februari 2011

Marc van Dijk doet verslag van een debatavond op de Leidse Universiteit over de vrije wil. In de stad en aan de universiteit waar de godsdiensttwist tussen Gomarus en Arminius tot een climax uitgroeide herinnert Wilbert van Walstijn aan de historische wortels van de actuele discussie over de vrije wil. Lees De Vuuraanbidders van Vestdijk er maar op na, waarin ‘Ik bén mijn brein niet’ (Trouw, 15 februari 2011), gethematiseerd werd tot: ik ben wel/niet voorbeschikt.

WvW, 21 februari 2011

Is het feit of is het fictie? Autofictie dan wel te verstaan, want op zijn minst kun je zeggen dat Maarten ’t Hart de grenzen van het genre autobiografie bewust opzoekt. Alles is dik aangezet in deze bundeling van autofictionele stukken, waarbij kwistig gestrooid wordt met archaïserend taalgebruik. Op geestige en openhartige wijze geeft ’t Hart in Dienstreizen van een thuisblijver keer op keer blijk het niet te kunnen waarderen gestoord te worden in zijn zelf verkozen isolement. Zelfs reizen met collega-literatoren worden niet op prijs gesteld door Maarten ’t Hart. De beschrijving die hiervan gegeven wordt en de vondsten die ’t Hart doet (bijvoorbeeld: ‘peutertje Palmen’) doen echter vermoeden dat zij de lachlust ook bij de auteur zelf zo zeer opwekken, dat hij achteraf toch wel plezier heeft aan al die ‘dienstreizen’ die hij heeft gemaakt. 
Voor de Vestdijkliefhebber biedt het hoofdstuk ‘Biografie’ geen nieuws. In de Vestdijkkroniek  nr. 113 is onder een andere titel wel al de strekking verteld van het verhaal waarom Maarten ’t Hart niet de biograaf van Vestdijk is geworden. Maarten ’t Hart heeft zich toegang verschaft tot de Vestdijk-vrouwtjes Jeanne van Schaik-Willing, Henriëtte van Eijk, Saar Bessem en Mieke Vestdijk; ook gaat hij nog langs bij ‘voyeur’ Nol Gregoor, maar al deze ‘dienstreizen’ hebben hem er juist van overtuigd dat hij er niet aan moest beginnen!

Maarten ’t Hart: Dienstreizen van een thuisblijver. Prive-domein 272, 320 pagina’s 19.95 euro.

WvW, 16 februari 2011

In een boekrecensie in De Groene Amsterdammer van 2-2-2011 bespreekt Marja Pruis Scheerjongen van Maria Stahlie. In deze roman ontstaat een vlammende liefde van de hoofdpersoon Aldo voor Irene, een meisje dat een paar klassen hoger zit. Het gaat hier duidelijk om een Bildungsroman, oordeelt Marja Pruis. Het doet haar denken aan Terug tot Ina Damman. Zij schrijft hierover het volgende:

‘Al draait het in de nieuwe roman van Maria Stahlie, Scheerjongen, niet alleen om de obsessieve verliefdheid van een zestienjarige jongen, toch moest ik naarmate het verhaal zich ontrolde sterker denken aan Vestdijks Terug tot Ina Damman (1934), die meesterlijke, onontkoombare “geschiedenis van een jeugdliefde” die zich nog steeds laat lezen alsof hij gisteren geschreven is. Net als Vestdijk heeft Stahlie het vermogen zich geheel en al te verplaatsen in de denkwereld van een puber, zonder dat het tot klef sentiment of plat psychologisch-realisme leidt. In beide romans is de koel-analytische geest van de schrijver zichtbaar aan het werk, terwijl het resultaat zo intens, sensitief en – klonk het maar wat minder afgetrapt – poëtisch is. In termen van de tegenpolen waar Stahlie’s held zich toe aangetrokken voelt: “smeulend lava” en “heldergrijze ongenaakbaarheid” gaan in deze schrijversklasse een indrukwekkende verbintenis aan.
Juist de af en toe opduikende alwetende verteller maakt de verder volkomen personaal opgediste werkelijkheid zo pijnlijk voelbaar. Als Anton Wachter halverwege zijn middelbare-schoolcarrière naar een andere hbs gaat en hij zijn nieuwe klasgenoten allemaal zo angstwekkend veel op elkaar vindt lijken, voegt opeens de schrijver de lezer toe: Anton kan nog niet weten dat dit nu de monotone menselijkheid is die met de jaren komt.
Zo heeft ook Stahlie af en toe een onderonsje met de lezer, dat in eerste instantie een beetje ouderwets aandoet maar eigenlijk ook meteen zorgt voor nét dat tikkeltje ironie waarin ze zich meester van de situatie toont. Vervoerend én beheerst, zo worden maar weinig romans geschreven.’
WvW, 7 februari 2011

Op 4 augustus 2010 had de redactie van de N RC commentaar op de beschikbaarheid van Nederlandse titels in e-books:

“Het e-boekenvak negeert dat literaire lezers, hoewel verre vies van bestsellers, impressionistische lezers zijn. Ze lezen iets wat een ander aanraadde. Of ineens alle boeken van die ene schrijver, bijvoorbeeld omdat Maarten ’t Hart in Zomergasten op tv zo aanstekelijk vertelde over Simon Vestdijk. Ze begrijpen dat een fractie van Vestdijks 52 romans op voorraad is, de magazijnen zijn niet van elastiek. Ze begrijpen niet dat die boeken niet bestaan als het volumeloze e-boek. Waar hebben ze dan eigenlijk die e-reader voor?”

 Inmiddels lijkt hierin verandering te komen met de beschikbaarheid van de Vestdijkromans en als e-book.
HT/14  januari 2011