Vestdijkkring

Willem Brakman & Simon Vestdijk
Gaven, giften en vergiften – Brieven.
Ingeleid en samengesteld door Nico Keuning

Gaven, giften en vergiften is de openhartige briefwisseling van de arts-schrijvers Willem Brakman en Simon Vestdijk, beiden auteurs van een monumentaal oeuvre. In hun correspondentie, die loopt van 1961 tot 1969, is er één onderwerp dat vanaf de eerste brief dominant aanwezig is en een nieuw licht werpt op de relatie tussen beide schrijvers: de wederzijdse ervaringen met zwaarmoedigheid en hun kennis van het gebruik van antidepressiva als tofranil, largactil en librium. Brakman groeit uit tot pillenleverancier van de veelschrijver in Doorn, die in ruil tips geeft over muziek. De toon in de brieven blijft, ondanks Vestdijks strijd tegen ‘de wisseling van hemel en hel’ en zijn angst voor afnemende potentie, licht en humoristisch. Gaven, giften en vergiften is opmerkelijk actueel in de beschrijvingen van de zielenroerselen over depressies en het vinden van het juiste medicijn.

Nico Keuning werkt aan een biografie over Willem Brakman. De briefwisseling die in mei zal verschijnen is een opmaat naar de Brakman-biografie.

WvW, 26 januari 2018

In de biografie van Isidore Snapper, Heer en meester aan het ziekbed – Leven en werk van Isidore Snapper (1889-1973) Internist, citeert auteur Arie Berghout met veel instemming uit De rimpels van Esther Ornstein. Vestdijk schrijft vol bewondering over Snapper, die hij opvoert onder de naam ‘Cohen’. “Hij toverde hun de ziekten voor met de losse hand en het achteloos virtuositeitsvertoon van de Europese vermaardheid op 35-jarige leeftijd. En toch alles even precies, leerzaam, stelselmatig. Daar kwam hij schommelend binnenlopen, jong en al wat kaal, het Spinoza-achtige gelaat door een berustende glimlach overtogen, en dan begon hij.” Onder Anton Wachter en zijn medestudenten, schrijft Vestdijk, ging het verhaal dat Cohen eens, nadat hij met de nachttrein uit Berlijn was teruggekeerd, met wallen onder zijn ogen de collegezaal binnenkwam, zich de röntgenfoto’s liet overhandigen en in zijn slaperige toestand direct zeven adequate diagnoses stelde.
(Sir Edmund/de Volkskrant, 20 januari 2018)

Overigens speelt deze Cohen/Snapper in De rimpels van Esther Ornstein verder geen rol. Maar prachtig, zoals Vestdijk in enkele zinnen het karakter van zo’n persoon schetst. Met recht kunnen we hier ook ten aanzien van Vestdijk spreken van ‘een zeer klinische blik’! In de roman zegt Anton/Vestdijk verder nog: “Bij deze wonderman kon professor Glastra dan wel als sjofel en onbeduidend afsteken.” (p. 34, eerste druk) Om even verder over deze Cohen/Snapper te melden dat hij bepaald geen ‘germanofiel’ is en de driehoek van Rauchfusz-Grocco dan ook consequent betitelt als ‘de driehoek van Grocco-Rauchfusz’. (p. 184).

RJ, 24 januari 2018

De in 1947 verschenen roman Rolien en Ralien van Josepha Mendels (1902-1995) is opnieuw uitgegeven. Haar debuut trok destijds de aandacht en ook nu. Hannah van Wieringen besprak de roman in de NRC (12.01.’18): ‘Ralien ziet en zegt wat Rolien verzwijgt’.
De jonge hoofdpersoon Rolien leeft met een beschouwende versie van zichzelf die de naam Ralien draagt. Het is een tweede, maar afstandelijke, toornige en vervaarlijke ik. Soms zijn de reacties van het jonge meisje Rolien moeilijk te begrijpen, omdat dan iets van haar ‘schaduw’ Ralien naar buiten komt. Er is sprake van verwarring en verdeeldheid.
De ontvangst van de roman was in 1947 gunstig. Ook Vestdijk besprak de roman in ‘Roman van de ontragische persoonsverdubbeling’ (Het Parool, 5-07-1947). Hannah van Wieringen citeert hem uitvoerig, maar is het niet met hem eens. Vestdijk ziet een ziektegeschiedenis. Hij omschrijft Rolien als ‘een suïcidaal door schizofrenie geteisterd, noodlottig eindigend meisje.’ Aanwijzing daarvoor is de zinsnede: ‘ Dan heeft zij verder langs het water gelopen en niemand heeft haar ooit meer teruggezien.´ Vestdijk zag zelfmoord, maar Van Wieringen meent dat het meisje ‘is opgegaan in het verhaal dat je zojuist uitlas.’ Het toont ons ‘de wordingsgeschiedenis van een schrijver’.

WvW, 15 januari 2018

Peter Buwalda die debuteerde met Bonita Avenue bevestigt in de Volkskrant (5 januari) de komst van een trilogie. De titel is niet bekend, maar het eerste deel moet op 23 september verschijnen, precies acht jaar nadat zijn debuut roman verscheen. De andere delen van de trilogie zullen twee tot vijf jaar daarna gaan verschijnen.

Voor Bonita Avenue kreeg Buwalda onder meer de Anton Wachterprijs en in een gesprek met Wim Hazeu tijdens het symposium van de Vestdijkkring over ‘De kracht van het voorbeeld’ onthulde Peter Buwalda graag in de voetsporen van Vestdijk te willen treden. Hij had met name ‘bewondering voor Vestdijks volle zinnen.’ Hij had ook een tip: lees vooral Vijf vadem diep van Vestdijk.

WvW, 5 januari 2018

In het kader van Leeuwarden Culturele Hoofdstad brengt Jankobus Seunnenga een integrale vertolking uit van Fabels met kleurkrijt. Deze dichtbundel van Vestdijk verscheen tachtig jaar geleden. De dichtbundel bevat 15 gedichten met thema´s uit de natuur. Ook Dick Vestdijk werkt mee aan de uit te brengen cd. De zoon van Vestdijk zingt een van de gedichten en speelt viool of gitaar. Seunnenga heeft al vaker gedichten van Vestdijk op muziek gezet en gaat met zijn nieuwste cd op tournee door Friesland.  Hij treedt o.a. op tijdens de uitreiking van de volgende Anton Wachterprijs op tien november in Harlingen.

Data:

25 Januari – Burgum – bibliotheek (avond)
26 Januari – Omrop Fryslân – Noardewyn (middag)
28 Januari – Sibrandahus – Kloosterkapel – CD-Presentatie (middag)
04 Februari – Leeuwarden – Historisch Centrum Leeuwarden (HCL) (14.00)
09 Februari – Harlingen – Bilbliotheek (avond)
10 Februari – Drachten – Café Marktzicht
23 Februari – Ee – Dream project studios (avond)
04 Maart – Balk – Podium Gorter (middag)
10 November – Harlingen – Grote Kerk, uitreiking Anton Wachter Prijs (middag)

(Zie ook het bericht hierover van 30 november 2017).

WvW, 5 januari 2018