Vestdijkkring

Onlangs verschenen enkele jaargangen van Vooys digitaal in DBNL. In de eerste aflevering van jaargang 13 van Vooys staat een interessant artikel van Jos Buurlage over de entree van Harry Mulisch in het literaire leven, onder de titel: ‘Sympathiebetuigingen, polemieken en een vadermoord.’ Buurlage gaat uitvoerig in op de in 1951 geschreven novelle Chantage op het leven van Mulisch. Dit werk is te lezen als een reactie op de twee jaar daarvoor verschenen roman van Vestdijk De kellner en de levenden. De gelijkenissen tussen beide werken zijn  inderdaad opvallend, evenals de verschillen.  Voornaamste verschil ligt in de strekking van beide werken: bij Vestdijk kiezen de twaalf voor de christelijke waarden in het leven, bij Mulisch worden de christelijke ingrediënten gebruikt om er een negatieve strekking aan te geven. Waar Vestdijk als auteur geen afstand van het Christendom lijkt te nemen, zie zijn Toekomst der religie waar het Christendom pas op termijn zal verdwijnen, gebruikt  Mulisch materiaal van Vestdijk om ‘het open te breken en om te keren’.
Jos Buurlage signaleert evenwel dat de modernist Vestdijk voor Mulisch een ‘literaire vader’ zou kunnen zijn. Maar deze vader wordt ‘met zijn eigen wapens bestreden: zoals Vestdijk materiaal van Joyce benut, gebruikt Mulisch ingrediënten uit De kellner en de levenden om met Vestdijk af te rekenen. Deze”vadermoord” vormt een constante in het oeuvre van Mulisch.’
Zie Vooys, jaargang 13, Utrecht 1994-1995.

WvW, 6 september 2012

De altijd betrokken Aleid Truijens maakt zich zorgen over het literatuuronderwijs. In De Volkskrant  van 15 augustus is zij bedroefd: ‘Niemand vindt literatuur nog belangrijk.’ Zij is voorstander van een nieuwe literaire canon, maar dan niet een van boeken, maar van schrijvers waarmee de jeugd via het onderwijs kennis moet maken. Zij realiseert zich evenwel dat ‘…zo leuk als ander kindervermaak wordt lezen toch niet.’ Maar Truijens is vast van mening dat, pas als je een standaard neerzet het vak letterkunde wat voorstelt.
Een dag later krijgt de column van Truijens een vervolg. De Volkskrant honoreert de reactie van Henk Slechte uit Schiedam als ‘de brief van de dag.’ Hij vindt het pleidooi van Truijens sympatiek, maar krampachtig. De briefschrijver herinnert zich zijn leraar Nederlands K.W. Staal, wiens gezicht en naam hem nog levendig voor de geest staan: ‘Hij vertelde ons bevlogen wie Vestdijk was, waarom hij hem de grootste schrijver van dat moment vond, en waarom wij zelf moesten ervaren of wij dat ook vonden. Ook had hij voor iedereen een leesadvies met toelichting. De jongen die naast mij zat moest beginnen met Ierse nachten. Mij raadde hij Puriteinen en Piraten aan, omdat ik van geschiedenis hield. (…) Als we het boek terugbrachten, praatte hij er met ons over, gewoon na schooltijd en natuurlijk alleen met wie dat wilde. Zelf heb ik toen nagenoeg alles van Vestdijk gelezen, en ik ben ook op zoek gegaan naar andere schrijvers. Daar ligt mijn inziens de sleutel: het enthousiasme en deskundigheid van de leraar. Ik ben er altijd van overtuigd gebleven dat leesdwang niets oplevert.’  
Wat hiervan te denken? Beiden hebben gelijk. Aleid Truijens ziet goed dat binnen de veelheid van aanbod ‘een standaard’ nodig is om mee te tellen. Maar de briefschrijver raakt aan wat ik zelf altijd als de essentie van onderwijs heb gezien. Deze is zo mooi verwoord door Thomas Mann in Doctor Faustus: ‘onvermoede belangstelling creëren, is veel meer de moeite waard dan een al bestaande belangstelling van dienst te zijn.’

Wilbert van Walstijn, 16 augustus 2012

Het overlijden van Gore Vidal brengt Jona Lendering tot het volgende advies over boeken waarin Romeinse keizers figureren: ‘Over de Mémoires d’Hadrien, De berg van licht en Julian bestaat geen twijfel: topboeken. Maar verder toch eerder De nadagen van Pilatus van Simon Vestdijk. Niet helemaal een keizerroman, maar Caligula is voldoende aanwezig om hem mee te laten tellen. De roman is ongeveer even oud als Graves’ Claudiusboeken, maar is onverminderd actueel.’

Weblog van Jona Lendering

WvW, 13 augustus 2012

 
In NRC Handelsblad van 4 augustus schreef Jan Huijnink over de volgende coïncidentie onder het kopje Eerbetoon: ‘Zomer aan de Lek. Onder een blauwe hemel vaart veerpont Stad Schoonhoven zwaarbeladen heen en weer. Op deze druk bevaren vrachtverkeersroute geen sinecure. Aan de oever in het gras gezeten herlees ik Vestdijks Meneer Visser’s hellevaart , de tweede roman waarin Vestdijk putte uit zijn Harlingse jeugdherinneringen. Een ver verwijderde werkelijkheid maar even werkelijk als de bedrijvigheid op de rivier. In de rij van vrachtvaarders nadert nu een enorm lange boot uit de richting Rotterdam. Zeker twintig grote Maersk-containers vormen achter elkaar een grijze wand. Het schip voert geen natievlag. Het heet Lahringen.’WH, 5 augustus 2012

In 2012 bestaat uitgeverij Nijgh en Van Ditmar 175 jaar. De geschiedenis ervan is door C.J. Aarts en M.C. van Etten in een boek van 512 pagina’s vastgelegd, ingedeeld in tien periodes. Het boek bevat honderden plaatjes van bekende en onbekende boekomslagen, prachtig gereproduceerd. Ze worden verlevendigd met citaten uit brieven, interviews of recensies en er wordt informatie gegeven over ontwerpers, formaten en prijzen.
Voor de Vestdijkliefhebber is vooral hoofdstuk 4, Démasqué der schoonheid interessant. Het behandelt de periode 1931-1940, de periode van de Forum-generatie en de Nieuwe Zakelijkheid. Nijgh was immers de uitgever van het tijdschrift Forum. Er is veel te genieten in dit boek, met name visueel. De prachtige bandontwerpen uit de jaren 30, de smaakvolle paperbacks uit de jaren zeventig en tachtig, niet iedere lezer zal ze kennen. In VK 121 volgt een uitvoeriger bespreking.

C.J. Aarts en M.C. van Etten, 175 Jaar Nijgh en Van Ditmar, Nimmer Dralend 1837-2012, Amsterdam 2012, ISBN 978 90 388 9480 5.
Prijs euro 45,-.
Website Nijgh en van Ditmar

FH/WvW, 28 juli 2012