Vestdijkkring

De wekelijkse column van Peter Buwalda gaat over het feest voor De Bezige Bij. De uitgever bestaat 75 jaar. Peter Buwalda moet naar de bibliotheekzaal van het ‘Rijks’ om daar met alle schrijvende bijtjes op een groepsfoto te gaan. Hij bekijkt grondig de voorgaande groepfoto’s die gemaakt zijn in 1969 en in 2004 in dezelfde zaal. Toch zijn het twee verschillende foto’s. De verschillen zitten in de pikorde. Op de groepsfoto 1969 ontbreekt die, ‘het lijkt wel een Poolse landdag.’ Mulisch helemaal onderaan aan de trap, maar wel naast de baas. Dat laatste is toch wel weer iets voor Mulisch. Misschien kwam hij ‘per ongeluk, expres te laat’ zodat hij zich kon invoegen naast de uitgever. ‘Toeval heeft een reden.’

Naar Vestdijk moet Buwalda zoeken, hij had kennelijk het nakijken.   Hij staat verscholen ‘ergens op een galerij.’ Peter moest hard lachen toen hij hem ontdekte, ‘zo verloren oogt de maestro.’ Was hij het wel echt? Dan hadden ze hem toch de leunstoel aangeboden? Nou nee, ‘Hem was het worst waar hij stond.’

WvW, 13 december 2019

Vrijdag 29 november oreerde ter gelegenheid van de aanvaarding van haar hoogleraarschap aan de OU te Maastricht Brigitte Adraensen over Het recht op twijfel. In haar rede spreekt zij behalve over geweld ook over de positie van ironie in de literatuur in deze eeuw. Die is sinds 9/11, de dag met de vreselijke vernietiging van de Twin Towers, in ongenade gevallen. Amerikaanse schrijvers gaven te kennen ‘ironie-moe’ te zijn. Met ironie ergens over spreken wordt gezien als ‘een wegvluchten in de ambiguïteit van de eigen gespleten tong.’ Het is tijd om kleur te bekennen. Dit debat bereikte ook Nederland, o.a. via Joost de Vries. Recent sprak Pfeiffer over ‘Ondraaglijke lichtheid’, een pamflet tegen de ironie. Kennelijk staat ironie tegenwoordig tegenover de ernst.

Adriaensen ziet hierin een probleem. Het gaat er aan voorbij dat ironie altijd verbonden is met het recht op twijfel. Ironie is wel degelijk een kritisch instrument om de waarheid te bevragen en een vorm van betrokkenheid. Ironie kan een manier zijn van verzet en daardoor ook verbondenheid teweegbrengen.

WvW, 6 december 2019

Maarten ’t Hart is 75 jaar geworden. In het winternummer van HP-De Tijd interviewt Nick Muller de schrijver, meer nog de lezer.   Het artikel opent met een ontboezeming: ‘Ik heb mijn hele leven verlezen. ‘ Dat kostte Maarten veel tijd, zodat theaterbezoek er bij inschoot. Al zestig jaar houdt hij bij wat hij gelezen heeft, hij zit nu op nummer 13.247, maar zijn boekhouding loopt achter. Er komt dit jaar nog heel wat bij. Van de huidige Nederlandse schrijvers vindt hij Peter Buwalda heel goed. Leonard Pfeiffer kan ook geweldig schrijven maar hij maakte het te bont met Grand Hotel Europa. Het winnende boek van de Libris Literatuur Prijs van dit jaar Een goede zoon vond hij ‘echt saai.’

Multatuli, Couperus en Vestdijk vindt Maarten nog altijd de drie grootste schrijvers van de Nederlandse literatuur. Vestdijk herleest hij nog regelmatig ‘om weer even feeling te krijgen met die mooie lange zinnen.’ ‘Kijk’, legt Maarten uit: ‘Ik heb een leesverslaving, Vestdijk had een schrijfverslaving.’ Niet alle romans zijn de moeite waard en hadden geschreven moeten worden. Maar het meest overschatte boek ter wereld is toch wel Ulysses van Joyce.

WvW, 3 december 2019

In 1948 verscheen Vestdijks roman Pastorale 1943; dit jaar de roman Pastorale van Stephan Enter. Recensenten schrijven lovend over deze roman, ook Arjan Peters in ‘De finale pastorale’ (de Volkskrant,9-11).  Hij zal aarzelend aan het boek begonnen zijn, want hij vreest ‘de zoveelste roman over het benauwde leven in de gereformeerde provincie.’ Een oer-Hollands thema dat decennia lang geliefd was bij veel schrijvers. Denk aan Wolkers, ’t Hart, Siebelink, Treur, Van Essen en Marieke Lucas Rijneveld; allen schreven over hun geloofsafval. Peters vindt het ‘een wandelend cliché’. Gelukkig gaat dat niet op voor de roman van Enter: het is niet ‘de zoveelste roman over het benauwde leven in de gereformeerde provincie.’

Peters ziet de titel van Enters roman als ‘verraderlijk’: ‘Het gaat hier helemaal niet om de beschutting van het rimpelloze Hollandse leventje in de gereformeerde provincie. Pastorale markeert, evenals Pastorale 1943 van Simon Vestdijk, het afscheid van het titelwoord.’

WvW, 10 november 2019

I

In de vorige Vestdijkkroniek is aandacht besteed aan Avontuur met Titia, de brievenroman die Vestdijk samen met Jet van Eyk schreef. Het toeval wil dat Jet Steinz bij dezelfde roman uitkwam voor haar onlangs verschenen bloemlezing P.S. Van liefdespost tot hatemail: De 150 opmerkelijkste Nederlandse brieven. Eén van de uitverkoren brieven is de zevende brief, die Maarten Smallandt (Vestdijk) schreef aan Titia Breulese (Jet van Eyk). De brief gaat vergezeld van een foto van Vestdijks manuscript waaruit is op te maken dat deze nogal verschilt van de uiteindelijke versie.

WvW, 8 november 2019