Vestdijkkring

Na Kunst van het schrijven heeft Kees ’t Hart een nieuwe essaybundel uitgebracht. Hierin probeert de auteur Het gelukkige schrijven (Querido) in het vizier te krijgen niettegenstaande zijn overtuiging dat literatuur de meest gekunstelde kunstvorm die er is. Dit stevig uitgangspunt stuurt zijn zoektocht: ‘alles in literatuur is nep, constructie, leugen, illusie, veredelde roddelpraat en wartaal.’ Maar soms bereiken schrijvers ‘de hoogste trap van schrijven’, voor Kees ’t Hart is daar ‘het gelukkige schrijven’. Dan klopt alles. Wie heeft het weten te bereiken? Na lezing van deze bundel weet de lezer goed wie en wat Kees ’t Hart in zijn armen heeft gesloten.

Vestdijk heeft kennelijk een gelukkige hand van schrijven, want scoort goed met bewondering voor Anton Wachter-reeks als geheel (narcistisch, maar met zelfkritiek). In het genre leerlingromans bereiken De Ziener en Ivoren Wachters het hoogste stadium van literaire kunst; evenals Vestdijks essaybundel Essays in duodecimo. Het genre leerlingromans boeit ’t Hart zeer. Hier vindt hij Ivoren Wachters ‘de beste in Nederland’. Het ‘overstijgt alle lerarencliché’s’ en focust helemaal op de leerling. In het essay, ‘De pispaal en diens leerlingen’, wordt deze roman van Vestdijk vergeleken met Goethes De tovenaarsleerling: beide geschreven vanuit hetzelfde model, met een focus op de leerling, die zich boven iedereen, medeleerlingen en leraar meent te kunnen verheffen en daarmee de orde verstoord. Met dit verschil: bij Vestdijk wordt de orde niet meer hersteld.

WvW, 11 december 2015

In de nieuwste aflevering van De Utrechtse Boekhouder (5/2015 nr. 3) staat een interview met de schrijver Boudewijn van Houten. Aanleiding vormde diens jongste publicatie Mijn heilstaat, waarin het gaat over Van Houtens studiejaren in Utrecht in de jaren 1958-1961. Hij studeerde er Nederlands. Van Houten kwam van een Nijmeegs gymnasium waar van alles werd gelezen, maar wel ‘een beetje tijdgebonden’:   van Aldous Huxley tot Sartre, van Cees Nootenboom tot Vestdijk.

Gelukkig was hij niet in Utrecht. Wel raakte hij er bevriend met de zoon van de schilder Pyke Koch bij wie hij thuis eens Henriëtte van Eyk ontmoette. Toen Vestdijk ter sprake kwam zei Henriëtte: ‘Ik zou met hem gaan trouwen, we hadden al een bed.’ Van Houten: ‘Zo vlot spraken ze bij ons thuis niet…’

WvW, 1 december 2015

Eind november verscheen de nieuwste aflevering van het in 1997 gestarte project van de geschiedenis van de Nederlandse literatuur. Initiatiefnemer is de Taalunie. Het deel Bloed en rozen bestrijkt de periode 1900 -1945 en is geschreven door Jacqueline Bel, hoofddocente Moderne Letterkunde aan de Vrije Universiteit. Op 28 november was zij te gast in het programma De Taalstaat, waarin zij achtereenvolgens een aantal fraaie fragmenten voorlas van Couperus, Van de Woestijne, en Ter Braak. Presentator Frits Spits vroeg haar of schrijvers van na de oorlog door schrijvers van voor de oorlog waren beïnvloed. Bel dacht van wel en verwees naar de overeenkomstige somberheid tussen de hoofdpersoon in De avonden van Gerard Reve en Johan Roodenhuis, de hoofdpersoon in Vestdijks Else Böhler. Hoe zouden de beide auteurs, die later als kemphanen waren, dit hebben hebben gevonden?

WvW, 30 november 2015

Arjen Fortuin promoveerde op een biografie over Geert van Oorschot.  Aanleiding om hem uit te nodigen in DWDD, waarin Matthijs van Nieuwkerk zijn best deed Van Oorschot te framen als de ‘bullebak’ voor wie iedereen ‘sidderde’ en die altijd zijn zin kreeg. Dat laatste blijkt niet uit het lemma over Vestdijk in het proefschrift van Fortuin (p’s 209-211). In 1951 speelden er drie zaken. Reve werd door minister Cals een reisbeurs naar Engeland onthouden, omdat de minister geen waardering kon opbrengen voor al te openhartige schrijfsels van de jonge auteur. In hetzelfde jaar kreeg Vestdijk de P.C. Hooftprijs en de derde zaak betrof de wens van Van Oorschot Vestdijk in zijn fonds binnen te halen. Zijn oog was gevallen op het proefschrift van Vestdijk over het wezen van de angst. De drie zaken raakten verweven in twee triootjes: Van Oorschot-Vestdijk- Reve en Van Oorschot-Vestdijk-Van Eyk (Henriëtte). Van Oorschot startte een actie om de reis van Reve toch mogelijk te maken. Ook Vestdijk ontving een bedelbrief. Hij overwoog de zaak in eerste instantie welwillend; besprak zelfs de mogelijkheid om het prijzengeld van 2500 gulden bij de uitreiking door te sluizen naar Reve. Ook bood Vestdijk Van Oorschot aan i.p.v. zijn proefschrift zijn essaybundel Essays in duodecimo te publiceren. Toen bedacht Vestdijk zich: hij vond het doorsluizen van geld bij de prijsuitreiking toch niet zo’n goed idee. Toen dit uitlekte werd Vestdijk publiekelijk afgeschilderd als een ‘lafbek’. Vestdijk was verbolgen op Van Oorschot die hij als het lek aanzag. Op dat moment ontstond het tweede triootje: volgens Van Oorschot was het Henriëtte van Eyk – de ‘geheime’ geliefde van Vestdijk- die erover gesproken had. Vestdijk checkte dit uiteraard. Henriëtte ontkende erover gesproken te hebben. Hierop eiste Vestdijk het manuscript van zijn essaybundel terug, tenzij Van Oorschot een excuusbrief aan Henriëtte zou schrijven. Dat deed hij niet: ‘Een excuusbrief? Alleen het idee al.’ Van Oorschot stuurde het manuscript terug.

WvW, 11 november 2015