Vestdijkkring

Na de bloemlezingen van Joost Zwagerman over korte en lange verhalen, over essays, scoort Vestdijk opnieuw maximaal in een nieuwe bloemlezing, nu van Ronald Giphart over Nederlandse coming of age literatuur in honderd verhalen (Prometheus). De bloemlezer eert Vestdijk bewust met fragmenten uit twee romans. Alleen Arnon Grunberg komt ook twee keer voor, één keer in de gedaante van Marek van der Jagt. Giphart licht zijn keuze in de inleiding toe: ’Eén schrijver staat er bewust met twee bijdragen in. Een bevriende leraar Nederlands uit Middelburg vertelde me, tot ons beider ontzetting, dat Simon Vestdijk door zijn leerlingen niet meer uit vrije wil wordt gelezen. Wat een gemis. Vestdijk heeft twee óók iconische coming of age-romans geschreven, waartussen ik geen keuze kon en wilde maken: Terug tot Ina Damman en Ivoren Wachters. Boeken die mij mijn jeugd door hebben gesleept’.

WvW, 8 maart 2014

‘De literatuur zit vol verhalen over personages die in de onderwereld zijn afgedaald en die daaruit teruggekeerd zijn’, zo opent Hélène van Coppenolle haar scriptie ter verkrijging van de master literatuurwetenschap aan de KU Leuven. Vooral voor Simon Vestdijk blijkt ‘de topos van de hellevaart een bijzondere rol te spelen’. Hellevaarten zijn ruim vertegenwoordigd zowel in poëzie als in proza. Zij moet zich beperken tot bestudering van het motief van de hellevaart in een drietal romans: Meneer Vissers hellevaart, De kellner en de levenden, De koperen tuin. Afsluitend komt zij tot een vergelijking van de onderzochte romans vanuit verschillende gezichtspunten. Samenvattend concludeert zij dat MVH een beschrijving geeft van ‘een dagelijkse en psychologische hel’; in de KL treffen we een ‘parodiërende herschrijving van de apocalyptische hellevaart’ aan, terwijl KT als ’een travestie van de Orphische hellevaart’ kan worden gelezen.

WvW, 5 maart 2014

Arko Oderveld studeerde geneeskunde en heeft zich als medisch filosoof aan de V.U. al geruime tijd toegelegd op de vraag naar het verband tussen geneeskunde en literatuur. Op 3 maart aanvaardde hij aan de Universiteit voor Humanistiek zijn leeropdracht Geneeskunde en Literatuur. In zijn oratie De mens in crisis; over literatuur en geneeskunde laat hij langs verschillende ingangen zien dat arts en schrijver veel gemeen hebben en ook veel van elkaar kunnen leren. Wat hen bindt is hun belangstelling voor de mens in crisis; beiden observeren deze mens met meer of minder empathie. Arts en schrijver hebben ook gemeen een grote marge van onzekerheid. Geneeskunde is een ‘zachtere’ wetenschap dan menigeen denkt.

Uitgeverij De Tijdstroom heeft de oratie aangevuld met andere artikelen van Oderwald in boekvorm uitgegeven. Ook Vestdijk komt hierin enkele malen ter sprake.

WvW, 4 maart 2014

Op 28 februari overleed Hugo Brandt Corstius op 78-jarige leeftijd. Onvergelijkbaar waren zijn krachtige typeringen en vergelijkingen die hij debiteerde in zijn besprekingen over de romans van Vestdijk in 1996 voor NRC-Handelsblad. Beurtelings met Maarten ’t Hart, recenseerde hij een roman van Vestdijk. Hij toonde hierin een ideale recensent te zijn met oorspronkelijke inzichten en gewaagde dwarsverbanden. Met rake klappen  wist hij een roman in een ‘frame’ te plaatsen: ‘Raskolnikov in Harlingen’ staat voor Meneer Visser’s hellevaart; ‘Zij is mooi, want woedend’ is zijn parafrase voor Rumeiland; ‘De mythe van de mythe’ onthult hoe Corstius Pastorale 1943 heeft gelezen en Op afbetaling vat hij samen in zijn titel ‘Grond wil nooit meer bang zijn, maar komt Dostojewski tegen’. Brandt Corstius brengt Vestdijk vaak in verband met Dostojewski en in zijn bespreking van Op afbetaling merkt hij zelfs op dat ‘Vestdijk nog Dostojevskiër dan Dostojewski’ is.

Onovertroffen is ook zijn bespreking van Terug tot Ina Damman, waarin hij opnieuw enkele ‘rake klappen’uitdeelt. Aan Menno ter Braak die Ina ‘een onnozel nest’ noemde, aan de middelbare school als ‘het graf van onze literatuur’, maar ook als ‘de wieg van Vestdijks romanproductie’.  En wat te denken van de prachtige observatie in de bespreking van deze roman over Anton, ‘wiens achternaam Wachter de menselijke conditie precies weergeeft.’

WvW, 1 maart 2014

Terecht maakte Rob Schouten in Trouw in zijn In memoriam voor de dichter Leo Vroman de volgende opmerking: “Aanvankelijk maakte Vroman vooral tekeningen, maar als redacteur Simon Vestdijk verzen van hem onder ogen krijgt, debuteert hij in 1941 in Groot Nederland, het begin van een indrukwekkend oeuvre.” De invloed van Vestdijk als redacteur van het literaire tijdschrift Groot Nederland is groot geweest. Hij ontdekte inderdaad Leo Vroman, maar ook Anton Koolhaas en de dichter M. Vasalis. Een betere redacteur kon een tijdschrift zich niet wensen..

WH, 26 februari 2014