Vestdijkkring

Roelof Bouwman en Henk Steenhuis staan stil bij de in 1864 door Thorbecke bedachte hbs die in 1968 verdween uit het Nederlandse onderwijsbestel. De laatste hbs’ers gaan met pensioen. De auteurs zien met weemoed, maar vooral met trots terug op ‘de beste school van Nederland’(ondertitel) in Wij van de hbs.

In een apart hoofdstuk besteden zij aandacht aan hoe de hbs literatuur werd. Vooral Terug tot Ina Damman krijgt aandacht, maar ook twee andere romans van Vestdijk: Zo de ouden zongen, en De ziener. Ook andere Nederlandse schrijvers, zoals Mischa de Vreede en Cissy van Marxveldt worden besproken, maar bij Vestdijk werd de hbs ‘literatuur’. De enige die hem ‘naar de kroon stak’ was Bordewijk.

WvW, 17 september 2017

Op 3 september overleed op 86-jarige leeftijd Theo Sontrop, die in 1972 als directeur aan het roer kwam te staan van de Arbeiderspers. Naar aanleiding hiervan stelde antiquariaat Hinderickx & Windericks  een ‘In memoriam-Sontrop-lijst’ samen. Behalve dichtbundels van de dichtende uitgever zelf, bevat de lijst ook favoriete boeken van Sontrop. De roman De nadagen van Pilatus  (Nijgh & Van Ditmar, eerste druk, 1938) is in de lijst als volgt opgenomen: ‘Sontrops favoriete Vestdijkroman, uiteraard met name vanwege de antichristelijke strekking. Geen toeval dus dat het boek later bij AP werd herdrukt.’

WvW, 15 september 2017

Zondag 10 september was Maarten ´t Hart te gast in VPRO-Boeken. Als vanouds joeg hij de feministen weer op stang (‘Het feminisme bestaat niet meer. Het is overbodig geworden’). Hij kon zich nog wel boos maken over het christendom, want ‘dat is nog lang niet verslagen.’

Aanleiding voor het gesprek met de schrijver vormde zijn bij de Arbeiderspers verschenen nieuwste boek De wereld van Maarten ’t Hart. Een door hem samengestelde bloemlezing uit zijn essays over natuur, literatuur, religie en muziek.  De bloemlezing is aangevuld met vier nog niet eerder verschenen essays, waaronder twee muziekessays. In dat over Mahler komt Vestdijk nog even langs. In het tv-gesprek ging de aandacht vooral uit naar het opmerkelijke afsluitende essay: ‘Het monsterverbond van tijd en toeval.’

De schrijver is bezorgd over de canon in de Nederlandse literatuur. Hij vindt die ‘een rommeltje’. In het essay zegt hij: ‘De canon is niet vanzelfsprekend. Onze klassieken zijn ad hoc klassieken.’ Als voorbeeld wijst hij op het ontbreken van Robbers. Die verdween uit de canon toen de familieroman uit de mode geraakte, maar Couperus dan, en Mulisch met zijn De ontdekking van de hemel? Gealarmeerd door Mieke Vestdijk toog Maarten naar de boekhandel om vast te stellen of Vestdijk nog verkrijgbaar is. ‘Eerlijk gezegd, viel het mij nog mee’, want een enkele titel kon nog besteld worden. In de schappen staat hij niet meer. Zijn conclusie staat: ‘De tijd als een universeel criticus is onbetrouwbaar’. Dat zegt hij in navolging van het ‘waarste bijbelwoord’, te vinden in Prediker 9 vers 11… Daar begint het essay dan ook mee!

WvW, 10 september 2017

In januari 2018 verschijnt bij AMBO/ANTHOS het relaas van Yvonne Keuls over haar diepe vriendschap met Hella Haasse. In Zoals ik jou ken, ken jij mij geeft zij een ontroerend verhaal over ‘de klievende momenten’ in het leven van haarzelf en van Hella Haasse. Voorts biedt haar nieuwe boek een inkijk in de televisiewereld van de jaren zestig en zeventig, én in de literaire wereld van die tijd, met de vergeten schrijvers Couperus en Vestdijk.

WvW, 7 september 2017

In zijn biografie over Johan Polak, onder de titel J.B.W.P. (de initialen waarmee Polak zijn stukken ondertekende) vertelt Koen Hilberdink dat de uitgever en eigenaar van de Atheneumboekhandel in Amsterdam ‘…geen groot bewonderaar…’ van Vestdijk was. Desondanks gaf Polak in zijn Atheneumreeks een aantal herdrukken uit van met name essays van Vestdijk, o.a. Albert Verwey en de idee, De glanzende kiemcel, De Poolse ruiter en Lier en lancet. En hij was ook betrokken bij de driedelige uitgave van de Verzamelde gedichten. Dat was een project van Vestdijks vaste uitgevers Bert Bakker, De Bezige Bij en Nijgh & Van Ditmar. Polak bood aan mee te doen. Aanvankelijk weigerde Nijgh met Polak in zee te gaan. Maar dan volgt in de biografie een raadselachtig zinnetje: ‘…dankzij de tussenkomst van Vestdijk kwam de editie er…’ en staat ook de naam van Polaks uitgeverij onder die van de drie andere uitgevers. Bij Hazeu is zelfs te lezen dat de uitgave er kwam op voorstel van Polak.
Met het uitgeversvak maakte Polak kennis ten huize van Van Oorschot. Daar maakte hij ook kennis met Vasalis, van wie hij, zo schrijft Hilberdink, Lier en lancet mocht lenen, ‘… over het wezen van de poëzie…’. Hoewel in de bundel essays poëticale beschouwingen staan, is het boek over het wezen van de poëzie natuurlijk De glanzende kiemcel.
Hilberdink schreef een mooie biografie, die een interessant beeld geeft van de uitgeverswereld in de jaren vijftig, zestig en zeventig van de vorige eeuw en een portret van een boeiende persoonlijkheid.

FH, 18 juli 2017

Op 24 juli 2018 heeft Martin Hartkamp gereageerd op bovenstaand bericht. Zijn ingezonden brief is te lezen in Vestdijkkroniek, 132, p. 80.