Vestdijkkring

Op 28 februari overleed Hugo Brandt Corstius op 78-jarige leeftijd. Onvergelijkbaar waren zijn krachtige typeringen en vergelijkingen die hij debiteerde in zijn besprekingen over de romans van Vestdijk in 1996 voor NRC-Handelsblad. Beurtelings met Maarten ’t Hart, recenseerde hij een roman van Vestdijk. Hij toonde hierin een ideale recensent te zijn met oorspronkelijke inzichten en gewaagde dwarsverbanden. Met rake klappen  wist hij een roman in een ‘frame’ te plaatsen: ‘Raskolnikov in Harlingen’ staat voor Meneer Visser’s hellevaart; ‘Zij is mooi, want woedend’ is zijn parafrase voor Rumeiland; ‘De mythe van de mythe’ onthult hoe Corstius Pastorale 1943 heeft gelezen en Op afbetaling vat hij samen in zijn titel ‘Grond wil nooit meer bang zijn, maar komt Dostojewski tegen’. Brandt Corstius brengt Vestdijk vaak in verband met Dostojewski en in zijn bespreking van Op afbetaling merkt hij zelfs op dat ‘Vestdijk nog Dostojevskiër dan Dostojewski’ is.

Onovertroffen is ook zijn bespreking van Terug tot Ina Damman, waarin hij opnieuw enkele ‘rake klappen’uitdeelt. Aan Menno ter Braak die Ina ‘een onnozel nest’ noemde, aan de middelbare school als ‘het graf van onze literatuur’, maar ook als ‘de wieg van Vestdijks romanproductie’.  En wat te denken van de prachtige observatie in de bespreking van deze roman over Anton, ‘wiens achternaam Wachter de menselijke conditie precies weergeeft.’

WvW, 1 maart 2014

Terecht maakte Rob Schouten in Trouw in zijn In memoriam voor de dichter Leo Vroman de volgende opmerking: “Aanvankelijk maakte Vroman vooral tekeningen, maar als redacteur Simon Vestdijk verzen van hem onder ogen krijgt, debuteert hij in 1941 in Groot Nederland, het begin van een indrukwekkend oeuvre.” De invloed van Vestdijk als redacteur van het literaire tijdschrift Groot Nederland is groot geweest. Hij ontdekte inderdaad Leo Vroman, maar ook Anton Koolhaas en de dichter M. Vasalis. Een betere redacteur kon een tijdschrift zich niet wensen..

WH, 26 februari 2014

Van 5 februari t/m 5 mei 2014 is in de Kunsthal te Rotterdam de expositie ‘De Tweede Wereldoorlog in 100 voorwerpen’. Elk voorwerp is een curiositeit uit de oorlogsjaren en wordt uitvoerig beschreven op de expositie. De variëteit van de voorwerpen maakt de expositie interessant en indrukwekkend voor elke bezoeker. Ook op de website  tweedewereldoorlog.nl/100voorwerpen/ is informatie over de getoonde voorwerpen te vinden. Voorwerp nummer 36 is het manuscript van de lezing die Vestdijk hield in St. Michielsgestel over Kafka’s boek Der Prozess. Dit is het recent opgedoken manuscript getoond op ons symposium van 9 november 2013.

HT, 21 februari 2014

Wat is het verschil tussen een goed boek en literatuur? Op 8 februari legde de Volkskrant deze vraag voor aan zes jonge schrijvers; het antwoord van vier van hen kregen de lezers van de krant onder ogen. De vier schrijvers worstelden met de hen voorgelegde vraag. Joost de Vries: ‘Literatuur is niet every time a good time’. Maartje Wortel: ‘ Het is een vraagteken. En meestal geen goed boek’. De teneur van de antwoorden werd samengevat in de titel boven het artikel: ‘Vervelend boek, grote literatuur’. Een week later pakte de NRC de discussie op en legde de volgende stelling voor: ‘Literatuur is geen Happy Meal. Vindt u dat ook?’ In geen van de reacties werd ingegaan op een aspect dat ooit door Vestdijk is ingebracht bij de beantwoording van een verwante vraag ‘Wat is literatuur?’ Dat antwoord is te vinden in Kroniek #103, waarin een kort essay over die vraag van hem is opgenomen. Volgens Vestdijk zijn er verschillende antwoorden mogelijk, afhankelijk van het literaire genre waarop de vraag wordt toegepast: Zij ‘leven als gelijkberechtigde partners naast elkaar en richten zich elk tot een speciaal soort publiek.’

WvW, 18 februari 2014

In kroniek 122 signaleerden wij het boek van huisarts Paul van Dijk Van gêne tot schaamrood. De auteur is van mening dat dokters meer literatuur moeten lezen. Dat is heilzaam voor hun geneeskunde en voor patiënten. Van Dijk eerde Vestdijk die als een van de eerste literatuur en geneeskunde aan elkaar koppelde. Vorig jaar verscheen ook de vertaling van The Novel Cure onder de titel De boekenapotheek. In wezen een medisch handboek dat voor uiteenlopende kwalen verwijst naar heilzame remedies die in de literatuur voor de besproken kwaal voorkomen. Speciaal voor de Nederlandse patiënten breidde Maarten Dessing het handboek aanzienlijk uit.

Er is een groeiende aandacht voor de relatie tussen geneeskunde en literatuur. Mooi in deze tijd van kommer en kwel in de boekenbranche, dat er geloof is in de heilzame werking van het lezen van fictie. Hiervan getuigt ook de in ontwikkeling zijnde website www.literatuurengeneeskunde.nl . Vestdijk scoort met vier romans en een novelle niet slecht, maar het kan beter. Voor wat de romans betreft worden b.v. node gemist De redding van Fré Bolderhey en Ivoren Wachters. De rubriek poëzie is nog in ontwikkeling en daarvoor kan men ook ruimschoots bij Vestdijk terecht, bijvoorbeeld als het gaat over narcisme of over de noodzaak van een verzoening met de dood. En we zouden ook graag ruimte willen bepleiten voor de essayistiek in literatuur. Ook hier zou Vestdijk goed kunnen scoren met titels als  Advies inzake zelfmoord, De zieke mens in de romanliteratuur en natuurlijk ook zijn Het wezen van de angst, met name hoofdstuk  VI hieruit dat gaat over angst in de moderne wereldliteratuur, met besprekingen van o.a. Kafka, Dostojewski, Proust en Sartre.

WvW, 12 februari 2014