Vestdijkkring

De maand april is de maand van literaire uitersten geworden. Drie voorvallen:

Om met het belangrijkste te beginnen staan we stil bij het wereldwijde eerbetoon aan de literaire held Gabriël Garcia Marques. Onmiskenbaar een fraaie uiting ten faveure van de literatuur en deze bijzondere beoefenaar daarvan. Kennelijk doet de literatuur er nog toe.

Het tweede voorval met een veel kleiner bereik, is het interview in Schrijven Magazine met Paul Sebes , een bekend literair agent in de Nederlandse provincie van het literaire landschap. Hij verklaart de roman nog niet dood, ‘maar het is in veel gevallen kruimelwerk’. Hij ziet debuten waarvan ‘letterlijk 124 exemplaren worden verkocht. Veel literaire titels lopen niet’.  En denk niet dat dit te wijten is aan de economische crisis, ‘want veelzeggend is dat niet in 2008, het begin van de crisis, maar pas in 2010 knapte de zeepbel in het literaire landschap’.  Kortom geen leuke boodschap voor de literatuur, maar toch een vanuit een beperkt perspectief, namelijk het perspectief van de markt.

Het derde voorval gaat misschien wel over de echte crisis van de literatuur: het betreft het onvermogen om literatuur te genieten. Het internetlezen begint slachtoffers te eisen, zo meldde The Washington Post op grond van Amerikaans onderzoek. Een gedwongen afscheid. Het twitterbrein kan Proust niet meer lezen. Arme Proust, die hier tot een negatief icoon dreigt uit te groeien voor onleesbare literatuur. Het debuut van  Jelle Noorman zinspeelt er ook al op:  Geen tijd voor Proust. Maar u voelt het al aankomen: dat is pas de échte crisis, want Proust kan makkelijk voor andere  literaire helden worden ingeruild. Ja, ook Vestdijk.

WvW, 24 april 2014

Beluister hier het interview met Jelle Noorman op de site van Atlas Contact

Arie Storm bespreekt in Het Parool van 10 april Privédomein van Ingrid Hoogervorst, waarin zij ‘wraak neemt op haar ex, de schrijver Atte Jongstra’. Ingrid Hoogervorst noemt het boek zelf ‘een rouwroman’, waarin zij nergens de naam van haar voormalige echtgenoot noemt. Storm kan het boek maar matig waarderen omdat het ‘geen fictie’ wil worden, het is ‘een staaltje van wraakliteratuur’. Daar zijn meer voorbeelden van: ‘Natuurlijk nemen schrijvers wraak. Ze nemen wraak op de werkelijkheid, op het leven en op het gedrag van (ex)geliefden. Wat in de werkelijkheid niet is gelukt, kan tenslotte wel lukken in fictie.

Die wraak kan een tikkeltje kinderachtig zijn. Zo figureert de literatuurcriticus Anton van Duinkerken als een gefossiliseerde brontosaurus uit een voorhistorisch tijdperk  in de roman De god denkbaar denkbaar de god van Willem Frederik Hermans en werd Simon Vestdijk als weifelende aspirant-katholiek Onno Z. tamelijk bespottelijk neergezet in Moeder en zoon van Gerard Reve.’

Vestdijk schreef De schandalen, waarin hij zelf ook afrekende met personen uit zijn naaste omgeving. 

WvW, 12 april 2014

Bij gelegenheid van zijn 85^ste verjaardag heeft Remco Campert een keuze uit zijn Volkskrant columns gebundeld in Te vroeg in het seizoen, autobiografische schetsen. Terecht een ‘ode aan de herinnering, het schrijven en het vergeten’. De columns verschenen in de periode september 2012 tot januari 2014. Er zijn steeds minder schrijvers die de levende Vestdijk hebben gekend en aan hem herinneringen hebben. Maar op 20 maart 2013 verscheen in zijn wekelijkse Volkskrantse column een herinnering aan Vestdijk. Een juweeltje dat wij in Kroniek 122 onder de titel ‘Herkenning en zelfspot bij Campert’ reeds gesignaleerd hebben. Mooi dat Campert deze column nu met de titel ‘Vestdijk’ erboven heeft gebundeld. Het gaat over De dokter en het lichte meisje en het bezoek aan café Casablanca dat Vestdijk en ook door Campert bezocht werd op de Amsterdamse Zeedijk.

WvW, 31 maart 2014

Het tweede deel van de Hermans-biografie dat gepland is in november van 2014 te verschijnen, krijgt een andere titel. De biograaf Willem Otterspeer onthulde dit in het gesprek met Vestdijkbiograaf Wim Hazeu op 22 maart tijdens de ledenvergadering van de Vestdijkkring. Het tweede deel zal de titel krijgen ‘De zanger van de wrok’. In het gesprek lichtte hij de keuze voor deze titel uitvoerig toe. Deze toelichting zal te lezen zijn in de Vestdijkkroniek nr. 124, die medio oktober zal verschijnen. Hierin is een integraal verslag van ‘het biografenduel’ opgenomen.

WvW, 27 maart 2014

Grote schrijvers, dat zijn wel te verstaan Nobelprijswinnaars voor literatuur, pieken rond het 0,57 deel van hun leven. Dit heeft een Rotterdamse hoogleraar econometrie onderzocht op basis van analyse van de juryrapporten. Voor de Nobelprijslaureaten betekent dit dat hun literaire piek rond het 44e levensjaar ligt. Als dit onderzoek van de professor hout snijdt, dan biedt het achteraf een mogelijke verklaring waarom Simon Vestdijk de prijs is ontgaan.  Uitgaande van 44 jaar, de gemiddelde ‘0,57ste leeftijd’ van de Nobelprijswinnaars, zat Vestdijk in een schrijversdip. Hij was namelijk in zijn 44e en 45e levensjaar deels in Duitse handen. Zeker is dat Vestdijk in die periode –ook kort na zijn vrijlating- meer dichter dan schrijver was. Zo schreef hij op 29 oktober 1943 aan Willem Pijper: ‘Mijn laatste roman ligt al weer 2 jaar terug; in Gestel kon ik, zonderling genoeg, dit vak niet bedrijven. God weet, ben ik ’t verleerd!’ Bedenk daarbij dat Vestdijks dichtwerk in het buitenland onbekend, want onvertaald was.

Volgens de nauwkeuriger berekening moet de piek van Vestdijks literaire kunst liggen bij 41 jaar want hij is 72 jaar geworden (0.57×72). Wat schreef Vestdijk toen hij 41 jaar oud was? Als dichter Klimmende legenden en Water in zicht (mooie werken, daar niet van); als romanschrijver De zwarte ruiter en Rumeiland. Naar onze maatstaven geen ‘kroonjuwelen’ in zijn roman-oeuvre, maar natuurlijk wel boeken voor de Vestdijkliefhebbers.

Wilbert van Walstijn, 17 maart 2014